Wetenschappers vinden watermeer onder het ijs op Mars

• Ivo Landman

  redacteur Online

Je kunt er beter niet in gaan rondzwemmen, maar vloeibaar water is het waarschijnlijk wel. Onderzoekers hebben sterke aanwijzingen gevonden voor de aanwezigheid van een kilometers groot meer onder het ijs van de zuidpool van Mars. Het vloeibare waterbassin werd ontdekt met radarmetingen van de Europese sonde Mars Express.

De wetenschappers publiceren hun bevindingen in Science. Ze hebben van 2012 tot 2015 radarprofielen verzameld. In het zuidpoolgebied vonden ze een gebied van 20 kilometer doorsnee dat op de radarbeelden veel helderder reflecteerde dan het omliggende terrein.

Bij vergelijkbare radargegevens van het ijs op Antarctica en Groenland bleek dat zo'n helder gebied duidt op vloeibaar water onder het ijs. Waarschijnlijk zit er op Mars ook zo'n meer onder het zuidpoolijs, concluderen de onderzoekers. Andere verklaringen voor de heldere reflectie zijn volgens hen onwaarschijnlijk.

Dat er water is op Mars, in de vorm van ijs, is al jaren bekend. Ook stromend water was er ooit, getuige de sporen van rivierbeddingen. Misschien was er zelfs een oceaan. Maar dat was 3,8 miljard jaar geleden, toen de atmosfeer nog dik en warm genoeg was. De planeet is het grootste deel van zijn atmosfeer kwijtgeraakt en een deel van het water is in de ruimte verdwenen. Een ander deel zit opgeslagen als permafrost onder de grond, of ligt als ijs op de polen.

"Af en toe is er nog een kleine geul of delta ontstaan door meteorietinslagen, waardoor vloeibaar water uit de permafrost werd losgeslagen", zegt fysisch geograaf Maarten Kleinhans van de Universiteit Utrecht, zelf niet betrokken bij het onderzoek. "Maar dat water verdween na korte tijd weer."

Te koud en zout voor leven

De ontdekking van vloeibaar water in een meer onder het ijs - water dat vloeibaar blijft - is dus bijzonder. Hypotheses over dat soort meren zijn er al meer dan 30 jaar, maar bewijs of zelfs aanwijzingen waren er tot nu toe niet.

Kleinhans vindt de bevindingen overtuigend. "Ik denk ook dat er meer van dit soort meertjes onder het ijs zitten. De resolutie van het radarinstrument van Mars Express is niet zo hoog. Ik denk dat als je beter zou kijken, er veel meer te vinden zijn."

De zoektocht naar water op Mars is altijd gekoppeld aan de vraag of er ooit leven is ontstaan op de planeet. Daarover zeggen de onderzoekers die het meertje hebben gevonden niets.

Ook Kleinhans weet niet of er iets in het water rondzwemt, maar hij acht de kans niet groot. "Het is er ijskoud, de druk is enorm omdat de ijskap erop ligt en het water is veel zouter dan het zeewater op aarde. Zo verschrikkelijk koud en zout dat het moeilijk zou zijn om de chemische processen op gang te brengen die leven mogelijk zouden maken."

Het zal ook moeilijk zijn het meer van dichterbij te onderzoeken: de ijskap die er bovenop ligt is 1,5 kilometer dik.