Europees Hof remt kwekers vanwege genetische modificatie
Het Europees Hof van Justitie heeft vandaag een rem gezet op nieuwe landbouwmethodes om gewassen te verbeteren. Bij die technieken worden kleine aanpassingen gedaan in het dna van plantensoorten. Volgens het hof komen die neer op genetische modificatie van organismen (GMO) en zijn die daarom gebonden aan strenge wetgeving die het gebruik aan banden legt.
De Nederlandse brancheorganisatie van kwekers, Plantum, is teleurgesteld over de uitspraak. Volgens directeur Niels Louwaars heeft dit gevolgen voor de innovatiekracht van Europese boeren. Greenpeace is juist positief en spreekt van grote winst voor de consument.
Knippen in dna
Bij de technologie waar het om gaat, wordt een knip gemaakt in het dna van een plantensoort om deze beter te maken. Zo kan bijvoorbeeld een aardappelsoort worden gecreëerd die beter tegen droogte kan. CRISPR-Cas is zo'n nieuwe techniek waarbij in een gen wordt geknipt om heel gericht kleine veranderingen aan te brengen. De traditionele manier om dit te bereiken is het kruisen van verschillende plantensoorten. Maar daarvoor zijn duizenden pogingen nodig voordat de gewenste plant ontstaat.
Greenpeace-campagneleider duurzame landbouw Hilde Anna de Vries is tevreden met de uitspraak: "Het is een goede dag voor zowel consumenten als voor het milieu omdat ook het hof concludeert dat deze technieken onder dezelfde noemer vallen als de 'oude' genetisch gemanipuleerde gewassen. Daar horen dan ook dezelfde vereisten bij om risico's voor mens en milieu te voorkomen en consumenten adequaat te informeren over het voedsel dat er op hun bord ligt."
Volgens de Vries is het juist van belang om de transitie te maken naar écht duurzame landbouw, in plaats van investeren in dit soort technieken, "die hun beloftes keer op keer niet hebben waargemaakt".
Maar Louwaars van Plantum is het niet eens met de uitspraak; volgens hem is de nieuwe technologie in feite hetzelfde als veredelen maar dan veel sneller. "Omdat dit in de Verenigde Staten niet onder strenge wetgeving valt, lopen we in Europa nu een achterstand op", meent Louwaars. Volgens hem zullen Nederlandse bedrijven nu in de VS deze technologie gaan gebruiken om nieuwe plantensoorten te ontwikkelen; "maar ze mogen er in Nederland dan niet verder mee aan de slag". Verkoop van de producten mag overigens wel.
'Slecht voor innovatie'
Wageningen University and Research doet onderzoek naar verbetering van gewassen met gebruik van de CRISPR-Cas-methode. Rene Smulders, onderzoeker van Wageningen University, noemt de uitspraak van het Europees Hof "slecht voor innovatie in de veredeling en dus voor de landbouw en consumenten".
Volgens Smulders heeft Nederland al meer dan 200 veredelingsbedrijven. Daarvoor zou deze techniek een extra tool kunnen zijn. Smulders: "Het gaat om het zoeken van de ideale combinatie. Daarvoor zijn nu bijvoorbeeld 20.000 kiemplantjes nodig. Daaruit moeten we die ene plant vinden die we zoeken. Als je een aantal van die eigenschappen gericht kunt aanmaken dan gaat dit veel sneller en goedkoper."
Immuun voor herbicide
Door de snellere ontwikkeling van nieuwe plantensoorten met de nieuwe technologie zijn de ontwikkelingskosten lager. Daardoor kunnen ook producten voor een kleinere markt worden ontwikkeld. Smulders: "Wij werken zelf aan een project om tarwe aan te passen voor mensen met een gluten intolerantie. Maar door de uitspraak van de Europese rechter zou het kunnen dat dit soort onderzoek naar de Verenigde Staten moet worden verplaatst."
Critici waarschuwen dat de gevolgen van deze technologie hetzelfde kunnen zijn als die bij genetische modificatie. Niet alleen kan hiermee een aardappel worden ontwikkeld die beter tegen droogte kan maar bijvoorbeeld ook een maissoort die niet gevoelig is voor onkruidbestrijders: een herbicide resistent gewas. Als zo'n gewas 'ontsnapt' en op plekken gaat groeien waar het niet gewenst is, is het moeilijk te bestrijden.