Het orkaanseizoen is begonnen, Puerto Rico houdt zijn hart vast
Tien maanden na orkaan Maria worstelt Puerto Rico nog steeds met de nasleep van de allesverwoestende storm. Dat wordt meteen duidelijk als je landt in San Juan. Vlak voor de landing vlieg je laag over de wijken van de Puerto Ricaanse hoofdstad.
Wat meteen opvalt zijn de blauwe daken die als kleurenhagelslag over de stad verspreid zijn. De blauwe daken zijn van woningen die nog steeds niet zijn hersteld. De kapotte daken worden provisorisch beschermd met blauw dekzeil.
In de nasleep van orkaan Maria deden wij verslag vanuit een berggemeenschap aan de rivier Rio de Caguana, in de afgelegen binnenlanden rond Utuado. Deze gemeenschap raakte volledig geïsoleerd. De orkaan had de enige verbinding met de buitenwereld, een brug, verwoest. Wij keren nu terug naar de regio om te kijken hoe het deze gemeenschap nu vergaat, tien maanden na Maria.
Mildred Santiago woont met haar gezin pal aan de rivier in een geel huis met een prachtig uitzicht over de vallei en de tropische bossen. Ze schiet meteen vol als ze terugdenkt aan die moeilijke periode. Nadat de brug in stukken uiteen was gevallen in het kolkende water van de Rio de Caguana, had ze lange tijd geen contact met haar bejaarde moeder, die een paar kilometer verderop woonde in het stadje Utuado.
"Ik kan me nog goed herinneren dat ik haar voor het eerst weer zag", zegt ze met betraande ogen. "Ze stond aan de andere kant van de rivier. Dichterbij kon ze niet komen. Ze was te oud om de rivier over te steken."
Wat volgde waren barre maanden. Te voet en klossend door de rivierbedding moesten ze elke dag op zoek naar voedsel en water. Zeven maanden lang hadden ze geen elektriciteit en schoon drinkwater. Pas in mei hadden ze daar weer beschikking over. Dat was ook het moment dat Amerikaanse genietroepen langskwamen en een nieuwe brug bouwden.
Vanaf dat moment ging alles soepeler. "Het gaat nu stukken beter", zegt Mildred. "Maar we proberen nog steeds onze draai te vinden. Het is erg zwaar wat we hebben meegemaakt."
Toch beschouwt ze zich gelukkig. Wijzend naar de berghellingen waarover kleine huizen los zijn verspreid: "Er zijn nog steeds gezinnen die geen stroom of water hebben. De wegen zijn stuk en sommige mensen kunnen hun huizen niet bereiken."
Mildred heeft een klein erf achter haar huis waar ze honden, kippen en kanaries houdt. Het gezin verbouwt ook op kleine schaal groente en fruit. Het is broodnodig. De bergbewoners zijn vooral op elkaar aangewezen. Ze heeft weinig op met de Amerikaanse regering die in de ogen van veel inwoners Puerto Rico in de steek heeft gelaten. "We hebben het alleen overleefd met steun van onze familie en buren."
Er is nog een andere irritatie over de overheid. Het officiële dodental staat nog steeds op 64, maar verschillende onderzoeken hebben uitgewezen dat het minimaal duizend of meer moet zijn. Dat bevestigen ook de artsen van het plaatselijke ziekenhuis in Utuado.
Dr. Rose Ramos werkte in de hectische weken na orkaan Maria. De situatie is volgens haar nu stukken beter, maar zeker in die eerste maanden kwamen vooral mensen met chronische aandoeningen in de problemen, en patiënten die afhankelijk waren van machines. "Velen hadden lange tijd geen beschikking over medicijnen. Anderen hadden stroom in hun huis nodig voor medische apparaten en dan kwamen ze vaak naar het ziekenhuis. Maar ook wij hadden in die eerste weken vaak te kampen met stroomuitval."
Ramos beschrijft hoe veel mensen doodziek binnenkwamen bij de eerste hulp. "We probeerden ze zoveel mogelijk te helpen, maar vaak was het te laat. Jammer genoeg hebben we hier veel mensen zien sterven. Die patiënten hebben bijgedragen aan het dodental. Wij waren het dan ook niet eens met het officiële dodental van de regering. Nu pas komen de ware cijfers naar buiten."
Veel Puerto Ricanen kijken nu met grote zorg naar de toekomst. Een ware exodus is op gang gekomen. Puerto Rico is een Amerikaans territorium en dat geeft de eilandbewoners het Amerikaanse staatsburgerschap. Inmiddels zijn 135.000 eilandbewoners vertrokken. De Puerto Ricaanse regering verwacht dat tegen het einde van volgend jaar een half miljoen burgers het eiland verlaten heeft.
Voor Mildred en haar gezin zijn er vooral zorgen over de nabije toekomst. Het orkaanseizoen is weer begonnen, terwijl Puerto Rico niet eens hersteld is van de vorige orkaan. "We zijn totaal niet voorbereid op een nieuwe orkaan", zegt ze somber. "Veel gebouwen zijn nog zwak. De overheid en de ziekenhuizen zijn er niet klaar voor. Supermarkten hebben niet genoeg voorraden. Als er nu een orkaan komt, zouden we nog meer lijden, omdat we minder hebben."