'Asbest weghalen kost miljarden euro's te veel'

• Jikke Zijlstra en Marc Hamer

Asbest kan vaak veel goedkoper, sneller en soms zelfs veiliger worden verwijderd dan nu gebeurt. Dat blijkt uit honderden metingen, die door TNO en milieu-onderzoeksbureaus zijn uitgevoerd.

Toch worden de strenge veiligheidseisen niet aangepast en worden binnen de sector geen nieuwe werkmethoden toegelaten. Daardoor geeft de samenleving miljarden euro's te veel uit aan asbestsaneringen, zeggen de koepel van woningcorporaties Aedes en de Land- en Tuinbouworganisatie Nederland (LTO).

Hysterie

"Bij asbest is een bepaalde mate van hysterie bereikt", zegt directeur Jeroen Pepers van Aedes. Die angst voor asbest zorgt ervoor dat er een factor zeven aan het saneren ervan wordt verdiend. Dat bedrag loopt in de miljarden. Ik zou die euro's graag aan iets anders willen uitgeven."

Volgens Aedes en LTO heeft de asbestsector er geen belang bij om nieuwe manieren van saneren toe te passen, omdat die branche dan geld zou mislopen. Om diezelfde reden wil de branche ook niet dat asbest wordt weggehaald zonder dure en tijdrovende beschermingsmaatregelen, ook al wijst onderzoek uit dat er dan helemaal geen asbest vrij komt, zo menen Aedes en LTO.

Bekijk de video om te zien welke maatregelen er nu nodig zijn om een vensterbank met asbest te verwijderen:

De asbestbranche is verenigd in Ascert. Deze certificeringsorganisatie heeft van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid de verantwoordelijkheid gekregen om toezicht te houden op de sector en te bepalen hoe asbest gesaneerd moet worden. Daartoe beheert Ascert een database (Smart) waarin alle goedgekeurde methodes zijn beschreven; alleen die methodes mogen worden gebruikt.

Commercieel belang

De afgelopen twintig jaar probeerden verschillende partijen om nieuwe manieren van saneren goedgekeurd te krijgen. "Slechts één van die methoden is goedgekeurd, zegt Pepers: "Er is geen ruimte voor innovaties om asbest op een goedkopere manier weg te halen. Die worden tegengehouden door Ascert. Die heeft geen enkel commercieel belang om goedkopere manieren van saneren toe te staan."

Volgens hem is er sprake van doorgeschoten regelgeving. Als voorbeeld noemt hij de sanering van asbesthoudende vensterbanken. Dat moet nu gebeuren in risicoklasse 2. Dit betekent dat alleen een gecertificeerd bedrijf de asbest mag weghalen, met uitgebreide veiligheidsmaatregelen, zoals beschermende pakken en een ruimte met onderdruk. Na de sanering moet een laboratorium de locatie vrijgeven. Dat duurt een hele werkdag en kost zo'n 1500 euro.

Maar als je asbesthoudende vensterbanken zorgvuldig en voorzichtig verwijdert, komen er helemaal geen asbestvezels vrij, zo blijkt uit onderzoeken van TNO uit 2017 en 2018. En dus, zo concludeert TNO, kunnen vensterbanken onder risicoklasse 1 worden gesaneerd. In dat geval mag iedere aannemer dit doen, zonder beschermende maatregelen. Ook hoeft een laboratorium na afloop niet te meten. Op die manier kost het maar 250 euro. "Maar Ascert staat dit niet toe", zegt Pepers.

Waarom de nieuwe werkwijze nog altijd niet is opgenomen in de asbest-databank, is onduidelijk. Ascert zegt te moeten wachten op een 'bevestiging' van het ministerie. Het ministerie heeft TNO onlangs gevraagd een voorstel te schrijven hiervoor. "Zodra dat klaar is, sturen we het naar Ascert en dan kan de nieuwe werkwijze worden opgenomen in de databank. Goede borging is daarbij een aandachtspunt, vanwege de veiligheid en de gezondheid van de werknemers", laat het ministerie weten aan de NOS.

Asbestdaken

Een ander voorbeeld zijn de asbestdaken; in 2024 moeten die allemaal zijn verwijderd. LTO-bestuurder Alfred Jansen: "Er zijn te weinig bedrijven om al die daken op tijd weg te halen. Daarom hebben we innovatie nodig. Zo bestaat er een coating die ervoor zorgt dat de asbestvezels niet meer vrij kunnen komen. Je kunt asbestdaken dan langer laten liggen, zonder gevaar voor de volksgezondheid."

Maar de coating is nog niet op de markt gebracht, omdat de regels voor toelating te onduidelijk zijn, legt Jansen uit. "Binnen de asbestbranche wordt erg eenzijdig gekeken naar saneren. Er worden altijd heel veel voorzorgsmaatregelen getroffen. En de ruimte voor innovatie is te beperkt: men zegt dat het te ingewikkeld zou zijn. Maar zonder innovatie lukt het helemaal niet om al die asbestdaken voor 2024 te saneren."

Verbeteringen

Ascert herkent zich niet in de kritiek. "Alsof wij alles bepalen. maar dat is niet zo", zegt voorzitter Bakker. "Wij zijn slechts een uitvoerende organisatie. Het ministerie bepaalt." Voor innovaties is volgens haar wel degelijk ruimte. "Daarvoor is er een onafhankelijke commissie opgericht. Ondernemers kunnen daar een aanvraag indienen. Tot nu toe is dat twee keer gebeurd", zegt Bakker, die benadrukt dat veiligheid altijd voorop moet staan.

Staatssecretaris Van Ark komt nog voor het zomerreces met een nota over het functioneren van het asbestcertificatiestelsel. Ascert en andere partijen hebben hierover gesprekken gevoerd met de bewindsvrouw. Donderdag bespreekt de commissie Algemene Zaken het functioneren van het asbeststelsel.