Gestolen baby's van dictator Franco vechten voor gerechtigheid

In Spanje is een rechtszaak begonnen tegen een 85-jarige arts die wordt verdacht van betrokkenheid bij het 'gestolen-baby's-schandaal'. In de vorige eeuw verdwenen er in het land volgens verschillende schattingen zo'n 300.000 baby's, vlak nadat ze geboren waren. Artsen vertelden de kersverse ouders dat de kinderen waren overleden, maar in werkelijkheid werden ze gestolen om aan andere stellen te geven.

Duizenden families en tientallen artsen zouden bij dat schandaal zijn betrokken. Dokter Eduardo Vela is de eerste die ervoor terechtstaat. Vela is aangeklaagd door Inés Madrigal, die vermoedt dat zij zo'n gestolen baby is.

Madrigal's moeder Inés Pérez kreeg in 1969 een pasgeboren kindje, gewikkeld in doeken, in handen gedrukt door dokter Vela. "Een verrassing", aldus de arts. De toentertijd 46-jarige Pérez was kinderloos en had Vela geholpen met de zorg voor een ander jongetje. Baby Inés was een soort bedankje.

Ook deze ouders, Fernando en Fuencisla, worstelen met het verleden, waarin ze hun dochter verloren.

Toen Madrigal 18 werd, vertelde Pérez haar dat zij niet haar biologische moeder was. De vervalste geboorteakte had ze nog, de handtekening van dokter Vela stond eronder. Maar toen realiseerden zij zich nog niet op welke schaal dit soort praktijken nog meer had plaatsgevonden.

Rond 2010 kwamen steeds meer vergelijkbare verhalen naar buiten. Ouders herkenden zich in berichten op Spaanse internetfora waarin werd verteld over verdwenen baby's. Meestal was het verhaal dat de baby van de kersverse moeder direct, of vlak na de geboorte, was overleden, waarna de ouders de baby niet meer te zien kregen. Verdere vragen aan de artsen werden ontwijkend beantwoord en daarmee was de kous af, voor de artsen althans.

Een illegaal baby-handel-systeem

Het schandaal gaat terug naar het einde van de Spaanse burgeroorlog (1936-1939), die werd gewonnen door generaal Franco. Na het bloedige conflict zaten de gevangenissen vol met politieke tegenstanders, onder wie ook vrouwen en kinderen. Die kinderen moesten in 'betere omstandigheden' worden opgevoed en werden daarom in andere, regeringsgezinde gezinnen geplaatst.

In de tientallen jaren van Franco's regime werden die praktijken voortgezet en zelfs uitgebreid. Pasgeboren kinderen van niet-regeringsgezinde gezinnen werden bij de ouders weggehaald. Later gebeurde hetzelfde met baby's van arme families en alleenstaande of ongehuwde moeders. Volgens het dictatoriale regime was het beter voor zo'n kind om in een katholiek en conservatief gezin op te groeien.

Maar de dood van de dictator in 1975 betekende niet dat het stelen van baby's stopte. Het illegale baby-handel-systeem werd in stand gehouden door de talloze doktoren en zusters die erbij betrokken waren. Pas in 1987 kwam er een einde aan het systeem met een nieuwe, strengere adoptiewet.

'Zaken zonder bewijs'

De zaak leeft ontzettend in Spanje, de aandacht in de media is groot. Buiten de rechtbank verzamelden zich vanochtend zo'n vijftig demonstranten. Ze hadden borden bij zich met daarop teksten als "gerechtigheid" en "mensenrechten voor gestolen baby's".

Bij de Spaanse rechtbank zijn er nog zo'n 2000 klachten die tot vergelijkbare zaken zouden kunnen lijken. Maar, hoewel er genoeg onregelmatigheden zijn te vinden in de boeken - zoals mensen die twee keer in het geboorteregister staan, of die zijn gestorven voordat ze waren geboren - blijkt het moeilijk om de klachten hard te maken, vertelt Guillermo Peña, advocaat van de organisatie SOS Gestolen Baby's Madrid. "Zonder ziekenhuisgegevens kan er niks gecheckt worden en dan heb je een zaak zonder bewijs." Ook verjaring is vaak een probleem.

Al eerder werd een rechtszaak aangespannen tegen een medewerkster uit Vela's kliniek, de non Maria Gomez. In 2012 moest zij voor de Spaanse rechtbank verschijnen. Maar voordat de uitspraak kon worden gedaan, overleed ze. Gomez heeft altijd ontkend iets te weten van de illegale adoptie uit 1982 waarmee ze in verband werd gebracht.

Vela heeft toegegeven dat de handtekening op Madrigal's geboorteakte van hem is. Hij wordt beschuldigd van ontvoering en het vervalsen van officiële documenten. Het openbaar ministerie heeft elf jaar tegen hem geëist.

Madrigal verwacht niet dat Eduardo Vela haar de waarheid zal vertellen, of kan zeggen wie haar echte moeder is. "Maar ik hoop wel dat een uitspraak leidt tot meer mogelijkheden voor vergelijkbare gevallen."