Algerije zet migranten uit in Sahara: 'Sommigen moesten we achterlaten'

Algerije heeft het afgelopen jaar meer dan 13.000 Afrikaanse migranten uitgezet in de Sahara, in het grensgebied met Niger. Onder de teruggestuurde migranten waren zwangere vrouwen en kinderen. Zonder extra water of voedsel werden ze door Algerijnse gendarmes gedwongen om door het hete woestijnzand naar buurland Niger te lopen, vaak met fatale gevolgen.

Overlevenden hebben beelden gemaakt van hun tocht. Tegen persbureau AP vertellen ze wat ze hebben meegemaakt:

Janet Kamara, die tijdens de tocht zwanger was, vertelt dat het ieder voor zich was. "Vrouwen en mannen lagen dood op de grond. Anderen raakten verdwaald en zagen we niet meer terug." Kamara kreeg in de woestijn een miskraam. Haar baby heeft ze in een ondiep graf in de Sahara moeten achterlaten.

Algerije wil zelf geen cijfers bekendmaken, maar uit tellingen van de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM) zou blijken dat het aantal uitzettingen de afgelopen maanden sterk is toegenomen. Zo ging het vorig jaar mei nog om 135 migranten; in april van dit jaar waren dat er bijna 2900.

De EU heeft geen deal gesloten met Algerije zoals die bestaat met Turkije. Dat land vangt mensen die naar Europa willen op en krijgt daarvoor geld van de EU. Toch wordt er vanuit Brussel flinke druk uitgeoefend op de Noord-Afrikaanse landen om zoveel mogelijk migranten die op weg zijn naar Europa, tegen te houden. Het is moeilijker geworden om vanuit Libië de Middellandse Zee over te steken, wat ertoe kan leiden dat meer migranten nu voor de Algerije-route kiezen.

Gedropt in de woestijn

De meeste migranten komen uit landen uit de Afrikaanse sub-Sahara. Ze wonen verspreid over Algerije en worden door de autoriteiten massaal opgepakt en op bussen naar het zuiden gezet. Daar worden ze gedropt, midden in het niemandsland.

Onder de migranten staat het punt waar ze worden uitgezet bekend als 'Point Zero'. De hitte - temperaturen van boven de 45 graden zijn niet ongewoon - en droogte zijn genadeloos. Wie de weg kwijtraakt tussen de uitgestrekte zandduinen, moet het geluk hebben te worden opgepikt door een reddingsteam van de Verenigde Naties.

"Sommigen konden niet meer. Ze gingen zitten en wij moesten ze achterlaten. Hun lijden was te groot," zegt de 18-jarige Alio Kande uit Senegal.

Hoewel de officiële aantallen niet zijn te achterhalen, vermoedt het IOM dat velen de tocht niet hebben overleefd. Voor elke migrant die het redt, zouden er volgens de organisatie twee zijn gestorven in de woestijn.

Mensenrechtenschendingen?

Het IOM beschuldigt Algerije tegenover AP van het schenden van mensenrechten, door mensen zo aan hun lot over te laten. Maar Algerije doet alle kritiek af als pogingen om buurlanden tegen hen op te zetten.

Een woordvoerder van de EU zei op de hoogte te zijn van wat er zich afspeelt in de Sahara. Het is aan een land zelf om te bepalen hoe het migranten uitzet, zolang het internationaal recht niet wordt geschonden, aldus de EU tegenover AP.

Degenen die het wel redden komen uiteindelijk aan in het Nigerese dorpje Assamaka. Daar, aan de andere kant van de grens, hebben de inwoners het moeilijk met de grote groepen migranten die blijven komen.

Met soms wel honderden verschijnen ze aan de horizon. Als kleine, zwarte stipjes in het goudgele zand naderen ze het dorp gestaag in de zinderende hitte van de woestijn. Eenmaal aangekomen in dorp hebben de meesten hulp nodig. Iets wat Assamaka nauwelijks kan bieden. Zo zijn er maar twee waterputten, waarvan er één alleen 's nachts te gebruiken is. Daarnaast is er niet genoeg voedsel en zijn er maar beperkte medische voorzieningen.

Inwoner Alhoussan Adouwal vertelt bij AP hoe het dorp worstelt met de aantallen. "Ze komen met duizenden. Ik heb nog nooit zoiets gezien."

Adouwal is door het IOM in Assamaka gestationeerd om de autoriteiten te waarschuwen als er een nieuwe groep aankomt. Ook is hij verantwoordelijk voor het organiseren van reddingsacties. Want de aankomst van een nieuwe groep betekent ook achterblijvers in de woestijn. "Het is een ramp".

EU gaat weer vergaderen

In Europa wordt ondertussen naar nieuwe manieren gezocht om migranten tegen te houden. Donderdag komen alle EU-leiders bij elkaar om te discussiëren over een eventueel nieuw migratiebeleid.

In Niger kunnen de uitgezette migranten ervoor kiezen om onder begeleiding van het IOM naar hun land van herkomst terug te keren of om zelfstandig verder te gaan. Terwijl bussen met uitgezette migranten vanuit Assamaka doorreizen naar het zuiden, worden ze onderweg tegemoet gereden door afgeladen trucks met hoopvolle migranten, op weg naar het noorden.