'Tabakszaken krijgen illegale bonussen'

Winkeliers ontvangen bonussen voor de verkoop van sigaretten. Dat stelt de Onderzoeksredactie Tabak, een samenwerking tussen het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde en onderzoeksjournalisten.

Een rondgang langs veertien tabakszaken en gemakswinkels in Amsterdam en Nijmegen wijst uit dat tabaksfabrikanten verkopers aan het eind van het jaar een bonus geven als ze genoeg sigaretten verkopen, zeggen de onderzoekers. Ze hebben winkeliers mondeling gevraagd of die zulke bonussen krijgen en zij bevestigen dat. Die bonus kan bestaan uit geld of gratis sigaretten, ter waarde van duizenden euro's.

Als dat klopt is dat tegen de wet. "Iedere bijdrage, in geld maar ook in pakketjes, aan een evenement of persoon die tot doel heeft het tabaksproduct aan te prijzen, wordt gezien als sponsoring", legt Rob Hageman, woordvoerder van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) uit. "En dat is verboden volgens de Tabakswet."

Zeker interessant

Of er in dit geval ook sprake is van illegale sponsoring weet de NVWA niet. "Dat hangt af van de afspraken die de fabrikanten gemaakt hebben met de verkopers", zegt de woordvoerder. "Dat moet in het contract staan." Om dat vast te stellen moet een inspecteur onderzoek doen.

Jan Hein Sträter, directeur van VSK, de branchevereniging van de sigaretten- en kerftabakfabrikanten, laat weten de berichten niet te kunnen bevestigen of tegenspreken. "Het punt is dat dit soort afspraken, als ze er zijn, gemaakt worden door individuele fabrikanten."

'Niet illegaal'

Philip Morris en British American Tobacco (BAT), twee grote tabaksfabrikanten, laten aan de NOS weten wél afspraken met winkeliers te hebben over de verkoop van tabaksproducten.

"In zijn algemeenheid bevestigen wij dat commerciële afspraken met betrekking tot het verkochte volume, het marktaandeel en met betrekking tot de hoeveelheid ruimte in het sigarettenschap tot de commerciële afspraken behoren", zegt een woordvoerder van BAT. Over de exacte inhoud daarvan wil hij niks zeggen.

De afspraken zijn volgens beide tabaksfabrikanten niet illegaal. "Wij benadrukken dat deze afspraken volstrekt legaal zijn en dat de NVWA hierover met BAT geen contact heeft gezocht", zegt de BAT-woordvoerder.

Ook Philip Morris zegt dat de afspraken met tabaksverkopers niet illegaal zijn. "Onze commerciële overeenkomsten met tabaksspeciaalzaken voldoen aan de geldende wet- en regelgeving," zegt Peter van den Driest, directeur corporate affairs bij Philip Morris Nederland.

Niet herkenbaar

De NSO, brancheorganisatie voor tabaksdetailhandel, zegt dat ze zich "in het geheel niet herkent in de stelling dat er illegale afspraken zouden zijn tussen tabakszaken en de tabaksindustrie". Ook heeft de NSO nog niet van de NVWA gehoord dat er meldingen zijn van overtreding van de wet.

Volgens Hageman heeft de NVWA nog geen onderzoek gedaan naar dit specifieke type sponsoring van tabaksproducten, maar zal de inspectie er nu wel naar gaan kijken. "Het is zeker interessant."

Zorgen

Marc Willemsen, bijzonder hoogleraar tabaksontmoediging aan de Universiteit Maastricht, zou een beloning op basis van verkoopresultaten zorgelijk vinden. "Het is een manier om winkeliers financieel van de industrie afhankelijk te maken."

Daarmee hopen fabrikanten volgens hem dat winkeliers aan hun kant komen te staan en weerstand bieden tegen de politiek, die tabaksgebruik juist wil ontmoedigen.