Jaar na verwoestende flatbrand Londen nog volop woede
Dit nooit meer, zeggen veel politici in Groot-Brittannië vandaag. De brand in Grenfell Tower, precies één jaar geleden, schokte het land. 72 inwoners kwamen om het leven. En de overlevenden kampen nog dagelijks met de gevolgen. Velen zijn nog altijd woedend. Hoe kon het dat een complete woontoren anno 2017 in een moderne wereldstad volledig kon uitbranden?
14 juni 2017, 00.54 uur. De hulpdiensten krijgen een 999-oproep - de Britse 112 - over een brand in een woontoren in West-Londen. Een man zegt dat zijn keuken vlam heeft gevat op de vierde verdieping. "Quick, quick, quick!", zegt hij in paniek.
Hoewel de brandweer snel uitrukte, sloeg het vuur in razend tempo via de gevelbekleding naar boven. Binnen 45 minuten bereikten de vlammen al de bovenste verdiepingen van de toren. Bewoners op de 23ste verdieping plaatsen nog een video op Facebook waarin ze de rookontwikkeling filmen en om hulp schreeuwen. Ze zullen de brand niet overleven.
In de dagen na de brand richt de woede zich op de stadsdeelraad Kensington and Chelsea. Demonstraties lopen uit de hand als demonstranten het gemeentehuis in het stadsdeel bestormen. Buurtbewoners zien de brand als bevestiging van iets dat al jarenlang borrelt. Sociale huurders tellen niet in Groot-Brittannië, zeker niet in het rijkste deel van Londen.
Ze voelen zich behandeld als tweederangs burgers. Het chique Notting Hill ligt namelijk op een steenworp afstand van de toren. Waar de gemiddelde huizenprijs boven een miljoen ligt en er om de paar meter een Range Rover langs de straat geparkeerd staat. Het contrast kan bijna niet groter.
Symbool
En tijdens het grote strafrechtelijk onderzoek, dat vorige maand is begonnen, blijkt dat veel van de woede van de bewoners bevestigd wordt. Er was van alles mis met de brandveiligheid in Grenfell Tower. Niet alleen met de gevelbekleding, maar ook met de ventilatie. Branddeuren die dicht hadden moeten zijn, stonden open. Voordeuren voldeden niet aan de brandveiligheidseisen. Er was in veel gevallen bij de aanbouw voor de goedkoopste optie gekozen, zonder dat serieus gekeken was naar de risico's van het gebruikte materiaal.
Daarmee is Grenfell Tower steeds meer symbool gaan staan voor de staat van sociale huurwoningen in Groot-Brittannië. Er is op heel veel plekken veel te weinig in geïnvesteerd. Hoewel de minister van Binnenlandse Zaken Sajid Javid ontkende dat dit een 'structureel probleem' is, zijn lokale overheden sindsdien in allerijl voordeuren aan het vervangen. Ook is van veel panden de gevelbekleding afgetrokken.
Al is decennialang sociale huurwoningen verwaarlozen niet zo maar ingehaald, waarschuwen experts. Het is een gevolg van aanhoudende bezuinigingen en onduidelijke brandveiligheidsregels die ook nog eens onvoldoende zijn gecontroleerd en nageleefd.
'Te gehaast'
Daarnaast hebben nog altijd niet alle overlevenden een nieuwe woning. Van de 203 huishoudens leven er nog altijd 69 in hotels. Onder hen veel gezinnen met kinderen. Het stadsdeel Kensington and Chelsea heeft weliswaar zo'n 270 miljoen euro uitgetrokken om nieuwe huizen te kopen, maar in veel gevallen blijkt die beslissing te gehaast gemaakt te zijn om zichzelf te kunnen indekken, zeggen critici.
Volgens The Independent staan namelijk nog veel van de aangekochte woningen leeg, omdat ze niet aan eisen van bewoners voldoen. Zo citeren zij iemand die een woning in een hoge woontoren kreeg aangeboden, zonder woonkamer. Terwijl veel overlevenden vanwege dit trauma juist een laagbouwwoning prefereren. Ook is er niet altijd rekening gehouden met bewoners die invalide zijn of dement, iets wat het keuzeproces bemoeilijkt.
Het zorgt ervoor dat de woede en de frustratie nog altijd springlevend is in en om Grenfell. En dat het vertrouwen in de politiek een jaar later dichtbij het nulpunt ligt. Theresa May bood afgelopen week haar excuses aan voor het feit dat ze in de nasleep van de brand geen nabestaanden en overlevenden opzocht. Een kapitale fout. "Het leek daardoor alsof ik niet om ze gaf, maar dat was absoluut niet het geval", zei ze maandag.
Afgelopen nacht waren de Grenfell Tower en andere gebouwen verlicht, ter nagedachtenis aan de slachtoffers:
Om 12.00 vanmiddag was het 72 seconden stil in Groot-Brittannië, ter nagedachtenis aan de 72 slachtoffers. Ook is er vanavond nog een stille tocht bij Grenfell, iets wat buurtbewoners sinds de brand elke 14e van de maand organiseren. Want, zeggen de organisatoren, ondanks de woede, zegt stilte nog altijd meer dan duizend woorden.
