Kritiek op regeling voor snelle invoering aardgasloze nieuwbouw
Tegen het plan van minister Wiebes om nieuwbouwhuizen al vanaf volgende maand gasloos te maken, zijn dertien bezwaren ingediend. De meeste komen van provincies en gemeenten. Zo worden er kanttekeningen geplaatst bij de mogelijkheid om bij wijze van uitzondering toch nieuwbouw mét gas toe te staan; gevreesd wordt dat daarvan misbruik wordt gemaakt.
Een ander bezwaar komt van een landelijk opererend bouwbedrijf. Dat vreest dat het versneld invoeren van gasloos bouwen tot veel vertraging en extra kosten leidt.
Tempo maken
In de wet, die op 1 juli van kracht wordt, vervalt de aansluitplicht op het gasnetwerk. Op die manier wil Wiebes tempo maken met het verminderen van gasverbruik door huishoudens.
De wet zou eigenlijk een half jaar later ingaan; tot vandaag konden bezwaren worden ingediend.
Gemeenten bepalen straks in welke gebieden het aanvragen en aanleggen van een nieuwe gasaansluiting nog mogelijk is en welke uitzonderingen mogelijk zijn. Dat kan bijvoorbeeld als aardgasvrij technisch onmogelijk is, of als een bouwproject door de meerkosten onhaalbaar is.
Gemeenten kunnen ook een uitzondering maken als een aardgasvrij alternatief tot vertragingen leidt en als er te weinig bouwpersoneel en bouwmateriaal beschikbaar is.
Geen excuus
De gemeente Tilburg ziet niets in die uitzonderingsmogelijkheid. Het probleem van krapte in personeel en materialen speelt nu ook al, schrijft de gemeente in haar bezwaar.
Beter is het volgens Tilburg om minimaal te eisen dat een huis 'aardgasvrij ready' wordt gebouwd en daardoor toekomstbestendig is. Volgens de gemeente biedt de aansluitingswet van Wiebes te veel ruimte aan bouwers om onder het aardgasvrij bouwen uit te komen.
Ook de provincie Zuid-Holland vreest dat de uitzonderingen die Wiebes noemt misbruik in de hand werken. Als een aardgasvrij-bouwproject door de gestelde eisen vertraging oploopt, dan is het mogelijk om woningen alsnog aan te sluiten op gas. De provincie stelt dat vertraging met hooguit een half jaar voor kopers waarschijnlijk helemaal niet zo'n probleem is.
Meerkosten
Eventuele extra kosten vanwege het herzien van bouwplannen moeten maar op de koop toe worden genomen, zegt Zuid-Holland. Het later alsnog afkoppelen van de huizen van gas zal duurder zijn. En die kosten komen dan mogelijk voor rekening van gemeenten, woningcorporaties en netbeheerders, vreest de provincie.
De provincies hebben ook gezamenlijk gereageerd op het wetsvoorstel. Zij klagen dat zij in de plannen voor aardgasvrij bouwen niet voorkomen als gesprekspartner.
Nu is dat een zaak tussen gemeenten en projectontwikkelaars afzonderlijk. De provincies willen van de minister adviesrecht, "zodat er ook een goed regionaal zicht is op alle ontwikkelingen". Als gemeenten dan afwijken van het provinciale advies moeten zij de provincie tekst en uitleg geven.
Aanleg gasleidingen
Er zijn ook vragen van gemeenten over de consequenties voor bestaande gasleidingen of contracten die zijn gesloten voor de aanleg van nieuwe gasleidingen. Volgens de gemeente Haarlemmermeer is de regeling onduidelijk over of en waar de bouw van een nieuwbouwwijk, gekoppeld aan gas, nog door mag gaan.
De Omgevingsdienst IJmond ziet voor zeventien gemeenten en de provincie Noord- Holland toe op bouwplannen. De dienst wil weten of het klopt dat in een voor nieuwbouw aangewezen gasloos gebied ook bestaande aansluitingen niet meer mogen worden vervangen als dat nodig is.
Dat zou namelijk ook grote consequenties kunnen hebben voor de gasaansluitplicht van bestaande woningen.
De energiemaatschappijen Eneco en Nuon willen graag mogelijkheden hebben tot inspraak, bezwaar of beroep tegen een besluit van de gemeente waarin een gebied wordt aangewezen als gasaansluitgebied.
Plotselinge koerswijziging
Het enige bouwbedrijf dat in het openbaar heeft gereageerd op de mogelijkheid voor inspraak is Roosdom Tijhuis uit Rijssen. Het bedrijf spreekt van een plotselinge koerswijziging van de overheid. Die leidt er volgens de bouwer toe, dat er een onredelijke, onevenredige en eenzijdige druk wordt gelegd op bedrijven. Zij betalen daarmee de rekening van het aardgasvrij bouwen.
Een groot deel van de kosten voor gasloze nieuwbouwwoningen komt voor rekening van de marktpartij. Bij de onderhandelingen over de grondprijs zijn deze onvoorziene meerkosten niet meegenomen. Het bouwbedrijf waarschuwt dat de nieuwe wet ertoe zal leiden dat in veel gemeenten opnieuw zal worden onderhandeld tussen bouwbedrijven en gemeenten. Daardoor zullen nieuwbouwprojecten vertraging oplopen in een markt die "nu al overspannen is".
Het bouwbedrijf vreest in conflict te komen met mensen die inmiddels een nieuwbouwhuis hebben gekocht en die nu worden geconfronteerd met het gasloos maken van hun huis. In het ergste geval zou de koper het bouwbedrijf zelfs aansprakelijk kunnen stellen voor de extra kosten.
Er komt ook een landelijk register van gebieden waar gasaansluitingen blijven. Dat register is een controlemiddel voor netbeheerders om vast te stellen of er wel of niet een gasaansluiting mag worden aangelegd.
Netbeheer Nederland vindt dat gemeenten verplicht moeten worden gegevens correct en tijdig aan te leveren. Het is "niet werkbaar" als netbeheerders voor elke aanvraag een dossier moeten opbouwen met daarin de bouwvergunning en gemeentebesluiten.