Een eng apparaat dat protonen afschiet, maar zieke Rania (17) is er blij mee

Het futuristisch ogende bestralingsapparaat is sinds januari al in gebruik in Groningen, maar vandaag wordt het eerste protonencentrum van Nederland officieel geopend. De relatief nieuwe vorm van kankerbestrijding met een protonenbundel richt minder schade aan in gezond weefsel dan bij de gangbare bestraling met fotonen.

De 17-jarige Rania Yaakoubi uit Den Haag schrok wel toen ze het grote apparaat voor het eerst zag. Ze kreeg op 7 februari te horen dat ze een hersentumor heeft. Na twee behandelingen met chemotherapie kwam ze bij het nieuwe protonencentrum terecht. "De eerste keer dat ik hier kwam dacht ik: wow, wat is dit? Waar ga ik nu in? Maar ja, het maakt niet uit hoeveel geluid het maakt of hoe eng het eruit ziet. Het is voor je genezing en als je erin ligt, merk je er niet zo veel van."

In de video hieronder vertelt Rania wat het grote verschil is tussen chemotherapie en de behandeling met protonen:

Dat was bij de chemotherapie wel anders, herinnert ze zich. "Door de chemo voelde ik me niet lekker. Je voelt je heel ziek, je bloedwaarden gaan omlaag, je krijgt koorts. bij deze behandelingen zijn de bijwerkingen minder erg."

'Voorkomt complicaties'

En dat is ook precies de winst van de nieuwe therapie, vertelt Hans Langendijk, hoofd radiotherapie bij het UMCG in het NOS Radio 1 Journaal. "Wat we proberen met protonentherapie is de genezingskans even groot houden of soms nog iets te verbeteren. Maar de grootste winst zit hem in het voorkomen van complicaties."

Kinderen zijn extra gebaat bij de protonentherapie. Ze zijn nog in de groei en daarom is het voor hen nog belangrijker om schade aan gezond weefsel te voorkomen.

De protonenbundel komt uit een soort scherm in het bestralingsapparaat dat 360 graden rond de patiënt kan draaien. Je merkt er weinig van, zegt Rania. Ze heeft inmiddels 22 behandelingen gehad. "Je ziet de straling niet. Ik krijg een masker op en ik heb mijn ogen ook dicht, maar ik merk wel dat er wat gebeurt."

Als ze gaat slapen, voelt ze soms steken in haar hoofd. "De arts zegt dat het normaal is, want er gebeurt natuurlijk wel wat in je hoofd."

Ze hoopt dat de tumor door de protonentherapie steeds kleiner wordt. "Het is zeker beter dan bestraald worden met fotonen, en ook veel gunstiger voor later qua bijwerkingen."

Niet meer ver van huis

Hoewel ze in het protonencentrum vooral bezig zijn met de behandelingen, is de opening van de nieuwe faciliteit toch even een feestje waard voor het medisch personeel en de patiënten. "We hebben er veertien jaar aan gewerkt om deze faciliteit in Nederland te krijgen", vertelt Langendijk. "Alle kinderen die voor januari dit jaar bestraald moesten worden met protonentherapie werden verwezen naar het buitenland. Die gingen dan vijf tot zeven weken naar Duitsland, Zwitserland of Amerika, ver van huis. Dat kan nu allemaal in Nederland."

In het Groningse protonencentrum zijn sinds januari meer dan twintig patiënten behandeld met protonentherapie. De capaciteit is nu nog beperkt omdat er nog maar een van de twee behandelruimtes in gebruik is. Uiteindelijk wordt de capaciteit ruim verdrievoudigd.

Na Groningen komen er ook protonencentra in drie andere plaatsen: in Maastricht, Delft en Amsterdam.