Holleeder-tapes van Astrid geen hard bewijs, zegt het OM
Hard bewijs voor betrokkenheid bij liquidaties hebben de nieuwe bandjes van Astrid Holleeder vandaag niet opgeleverd, laat staan de "genadeklap" die ze in maart voorspelde.
Het Openbaar Ministerie nam vandaag het grootste deel van de gesprekken door die Astrid Holleeder in het verleden stiekem heeft opgenomen en kort geleden alsnog heeft ingeleverd bij het OM.
Volgens het OM vormen de bandjes "een verdere verdieping" van hoe het eraan toeging bij Willem Holleeder. "In hoeverre ze relevant zijn, zal later moeten blijken."
Bekijk hier een overzicht van de gebeurtenissen van vandaag in de rechtszaal:
17.30 uur
Een verkapte bekentenis van Willem Holleeder. Zo interpreteert het Openbaar Ministerie een van de gesprekken die Astrid Holleeder stiekem opnam bij haar broer. Daarin uit Willem zijn zorgen over een mogelijke arrestatie.
Het gesprek vindt plaats in 2014, nadat 'moordmakelaar' Fred Ros zich heeft opgeworpen als kroongetuige. Hij heeft crimineel Dino Soerel erbij gelapt, een veronderstelde compagnon van Willem Holleeder die inmiddels tot levenslang is veroordeeld.
Holleeder was bang dat Soerel op zijn beurt een boekje open zou doen over hem, zegt Astrid.
"Je leest de paniek en onzekerheid bij mijn broer", zegt ze. "In mijn beleving is het een heel duidelijk gesprek over wat hem nu te wachten staat."
Holleeder wil weten of hij kans loopt om ook te worden gearresteerd en of het denkbaar is dat Soerel gaat praten. Dat kun je niet anders opvatten dan een bekentenis, vinden zowel Astrid als de officier van justitie. Onzin, zegt Holleeder. Volgens hem had het gesprek een heel andere aanleiding.
Later bespreken Astrid en Willem ook wie op de motor reed die is gebruikt bij de liquidatie van Cor van Hout.
Op de opname is een fluisterende Holleeder te horen die zegt: "Iedereen dacht dat het Ros was, en niet...". De rest is onverstaanbaar.
Holleeder kan het zich niet meer herinneren, welke naam hij daar heeft genoemd en of hij daar wel een naam heeft genoemd. Officier van justitie Tammes: "Er zat vast geen hond achterop die motor."
De rechtbank wil weten of hij soms 'Sjakie' heeft gezegd, wat zou duiden op Sjaak B., de man die eerder dit jaar op aanwijzing van Astrid Holleeder is gearresteerd voor betrokkenheid bij de liquidatie (en weer is vrijgelaten).
Nee, 'Sjakie' zei hij in ieder geval niet, zegt Holleeder. "Als ik het nog had geweten, had ik het waarschijnlijk niet gezegd, maar in dit geval kan ik u eerlijk zeggen dat ik het echt niet meer weet."
16.00 uur
In de extra beveiligde rechtbank in Amsterdam wordt voor het eerst een geluidsfragment afgespeeld. Het is een gesprek tussen Astrid en Willem, die een boek over Cor van Hout bespreken. In het boek komt een van de andere Heineken-ontvoerders aan het woord.
Het gesprek zelf is moeilijk te verstaan. Er klinkt gelach als ze een passage lezen over de moord op Cor van Hout. Bij de liquidatie kwam als 'collateral damage' ook botenhandelaar Robert ter Haak om het leven. "Niet iets om over te lachen", vindt officier van justitie Sabine Tammes.
Advocaat Robert Malewicz: "De sfeer is de hele tijd lacherig. Het is niet een serieus gesprek waarin meneer opeens in lachen uitbarst." Willem Holleeder zegt dat hij niet lachte om de dood van de twee mannen, maar om wat de mede-Heinekenontvoerder allemaal beweert in het boek. "Hij liegt zijn hele leven al alles bij elkaar. Het is gewoon een grappig boek, wat dat betreft."
Officier van justitie Tammes: "Wat u hier nu zegt, is klinkklare kletskoek."
Je kan nu wel lachen. Maar je bent de lul, jongen. Alles komt nu uit.
Ook Astrid gelooft er niets van. Volgens haar gaf haar broer toe dat de mede-Heinekenontvoerder betrokken was bij de liquidatie, door Van Hout naar de plek des onheils te lokken.
Deze suggestie werkt opnieuw op Holleeders lachspieren. Astrid, fel: "Je kan nu wel lachen. Maar je bent de lul, jongen. Alles komt nu uit."
14.30 uur
Op een van de nieuwe tapes die Astrid Holleeder heeft ingeleverd, foetert Willem Holleeder op de verfilming van de Heineken-ontvoering. Hij deelt niet mee in de opbrengst, in tegenstelling tot zijn zus Sonja en misdaadjournalist Peter R. de Vries. Willem: "Ze gaan net zo makkelijk, alle twee."
Astrid: "Nee joh, je moet niet van die rare dingen zeggen." Willem: "Assie, ik ben in alle staten. Dit gaat escaleren."
Volgens Astrid is het fragment een goed voorbeeld van hoe Holleeder dreigt met liquidaties. "Dit is een van de vele krankzinnige gesprekken die ik met hem voer over mensen die hij wil laten doodschieten. Ik zit met bloedspanning omdat hij het wil laten escaleren. Dat is de enige manier waarop hij zijn conflicten oplost."
Willem Holleeder zit er, zoals vaker tijdens zijn rechtszaak, hoofdschuddend bij. Regelmatig schiet hij in de lach, kennelijk om zoveel verkeerde interpretatie. Een enkele keer neemt hij het woord. Nadat een ander gespreksfragment wordt besproken, zegt Holleeder: "Het gaat helemaal niet over liquidaties, het is allemaal flauwekul wat ze zegt."
14.00 uur
"Ik heb een mantra", zegt Astrid Holleeder. "Een-schot-in-het-hoofd. Schot-in-de-schedel. Drie-in-de-hartstreek."
Deze mantra helpt haar te onthouden voor wie ze het allemaal voor doet: voor Cor van Hout, de man van haar zus, de vroegere 'bloedgabber' van haar broer. Volgens het OM is hij vermoord in opdracht van Willem Holleeder. "Hij was gewoon lek geschoten. Dat was de limiet. Het is zijn beste vriend geweest."
Niemand durft op te staan tegen Willem Holleeder, merkt Astrid. Daarom doet zij het. Ook voor haar andere broer, die vaak door Willem zou zijn bedreigd ondanks dat hij geen vlieg kwaad deed. "Hij durft niet eens zwart te rijden in de tram."
Zo gaat het vandaag, net als tijdens eerdere verhoren van Astrid Holleeder, vooral over haar beweegredenen om te getuigen, over de manier van communiceren binnen de familie, over vrienden en vijanden in het criminele milieu, over de strijd om de erfenis van Cor van Hout.
Genadeklap
Maar van de bewijstechnische "genadeklap" voor haar broer, die Astrid in maart voorspelde, blijkt nog niets. De advocaten van Holleeder denken ook niet dat die nog komt. Raadsman Robert Malewicz heeft anderhalve week lang de nieuwe gesprekken doorgenomen met zijn client in de extra beveiligde gevangenis in Vught, maar ziet niets belastends.
"Ik weet niet op welk stuk van welk gesprek ze doelde. Ik heb het niet gelezen. Het is vaak zo slecht te verstaan dat je in wat ze zeggen verschillende dingen kunt horen."
12.10 uur
Het is een gerucht dat al lange tijd de ronde doet. Officier van justitie Lars Stempher vraagt er maar eens naar. "Wat weet u van een relatie tussen Sonja en Peter R. de Vries?"
Astrid: "Gaat u me dat nou echt serieus vragen?" Stempher: "Ja, dat vraag ik serieus."
Astrid: "Wat in zijn [Willem Holleeders] hoofd zit, is iets anders dan de werkelijkheid. Peter en Sonja zijn misschien één keer in dertig jaar tijd samen in een ruimte geweest. Hij zoekt naar redenen om iemand te haten. Hij moet altijd een vijand hebben. (...) Dat komt door vroeger. Wij zijn opgegroeid met een vijand in het gezin."
Astrid doelt op hun alcoholistische en gewelddadige vader. "Als je vader je slaat en je moeder wegkijkt, heb je geen ouders. Wij hadden alleen elkaar. Alleen wij [broers en zussen] vertrouwden elkaar, de rest van de buitenwereld was slecht." Dan, snikkend: "Daarom is het zo moeilijk om hem dit aan te doen... verraden worden door je eigen zussie... ik weet niet meer waarom het hier over ging?"
Als Astrid zich heeft herpakt, legt ze uit: "Het beeld waarmee mijn broer is opgegroeid, is: vrouwen zijn hoeren en alles draait om neuken. Ze [Peter R. de Vries en Sonja Holleeder] hebben een keer samen in een auto gezeten. En als je samen in een auto zit, dan neuk je hè. Zo ziet mijn broer dat. Het is gewoon de rechtvaardiging dat hij slecht over iemand kan denken. En dan gaat hij maar door, net zo lang tot je op de grond ligt."
11.50 uur
"Ik steek haar haren in de fik, haar auto's in de fik, ik ga er een heel drama van maken. Als zij bijdehand gaat doen, ga ik dat ook doen. Dan ga ik ook praten over haar, hè." Dat zei Willem Holleeder tegen zijn zus Astrid. Het gesprek ging over zijn andere zus, Sonja. "Ik ben er helemaal klaar mee, Assie. Als ze zo doet, gaat haar leven eraan."
Volgens Astrid was Willem boos dat de criminele erfenis van zijn zwager en mede-Heinekenontvoerder Cor van Hout aan hem voorbij ging. Sonja had het geld van haar man snel weggesluisd, om te voorkomen dat Holleeder het in handen kreeg.
"Hij was in de maling genomen en dat zit hem erg dwars", zei Astrid.
Holleeder dreigde een boekje open te doen over Sonja, toen hij erachter kwam dat ze voor ruim een miljoen euro een schikking had getroffen met justitie. Zo kocht ze strafvervolging voor witwassen af. "Hij gebruikt altijd hetzelfde drukmiddel: ga niet praten, want dan ga ik ook praten over jou. Zo heeft hij heel veel mensen in de tang. Maar ik vind het het mooiste wat mijn zusje ooit heeft gedaan."
11.15 uur
Hoe regelde Willem Holleeder zijn financiën?
Daarmee begon vanochtend een nieuw getuigenverhoor van Astrid Holleeder. Het Openbaar Ministerie neemt vandaag vijftien gesprekken door, die Astrid Holleeder stiekem heeft opgenomen met haar broer en in maart als aanvullend bewijs heeft ingeleverd.
Later op de dag laat het OM ook nog een geluidsfragment horen, maar vooral lezen de officieren van justitie delen van de gesprekken voor.
Holleeder vroeg in 2013 aan zijn zus Astrid of ze "vijf ruggen" kon betalen aan een fiscalist. "Hij heeft geen officieel inkomen", lichtte Astrid toe. "Hij leefde van zijn zwarte geld. Anderen met een wit inkomen betaalden zijn huur en rekeningen."
Ook Astrid deed dat voor hem. "Kreeg u dat geld dan terug?" vroeg de officier van justitie. "Eh... nou... dat was niet altijd het geval", zei Astrid.
Codetaal
Het OM springt heen en weer door de gesprekken, die in sterk verhulde termen lijken te gaan over dreigingen en conflicten in het criminele milieu. Willem en Astrid hebben aan een half woord genoeg, spreken vaak maar flarden van zinnen uit, gebruiken ontkenningen als "er is niks" of "maar dat is niet zo".
Dan bedoelen ze dat het juist wél zo is, zei Astrid. "Zo praten wij altijd. Mocht je worden afgeluisterd, dan kun je altijd ontkennen. Alles is gericht op: kan iemand iets horen?"
