Italiaanse plannen doen financiële markten sidderen

• André Meinema

  Verslaggever economie

Twee maanden lang gebeurde er in Italië eigenlijk van alles en niets. De coalitiebesprekingen verliepen ingewikkeld en moeizaam, na de door populisten en rechts gewonnen verkiezingen. Op de financiële markten veroorzaakte het nauwelijks rimpelingen. In het achterhoofd werd rekening gehouden met nieuwe verkiezingen.

Maar woensdag veroorzaakten de twee grootste partijen, de Vijfsterrenbeweging en de Lega, plotseling stennis. Een deal was in zicht. Plannen uit het aanstaande regeerakkoord lekten uit.

Knalrood

De partijen willen doodleuk 250 miljard euro aan staatsschulden doorstrepen, minder geld bijdragen aan de EU en het stabiliteits- en groeipact negeren, dat het begrotingstekort op maximaal 3 procent en de overheidsschuld op 60 procent stelt om de waarde van de euro te borgen. Ze willen inkomstenbelasting en de pensioenleeftijd verlagen en de uitkeringen verhogen. En ze kijken naar een manier om uit de euro te stappen.

Explosieve plannen met een enorme impact op de Italiaanse staatsschuld, die nu al ruim 130 procent van het bruto binnenlands product is. Rabobank-econoom Maartje Wijffelaars rekende uit dat al die plannen de schuld omhoog zouden jagen met, jaar in jaar uit, een duizelingwekkende 100 tot 150 miljard euro.

Sidderingen trokken daarom door de beurs- en schuldenhandel van de op twee na grootste economie van de eurozone. Koersen op de beurs van Milaan doken omlaag, de rente op Italiaanse staatsleningen schoot omhoog.

Kampioen schuld

De Europese Centrale Bank (ECB) heeft met het opkoopprogramma van schulden inmiddels 341 miljard euro aan Italiaanse staatsschulden verzameld. Die moeten gewoon worden kwijtgescholden, herstructureren heet dat in jargon, hebben de Vijfsterrenbeweging en de Lega bedacht. Eerlijk zullen we alles in Europa samen delen is de gedachte, dus ook de schuld, die gewoon over de schutting wordt gekieperd.

Italië is van oudsher al de grootste schuldenmarkt in de eurozone. Italianen zijn kampioen schulden. Het land torst een staatsschuld mee van 2263 miljard euro. Dat is bijna 132 procent van het bbp. Ter vergelijking: Nederland staat op 56,7 procent.

De beurs van Milaan verloor woensdag 2,5 procent, donderdag zwabberde de beurs wat van plus naar min. Vooral bankaandelen moesten het ontgelden en dat waaierde weer uit naar andere beurzen. Banken zijn blootgesteld aan elkaars risico's, op bedrijven en op Italiaanse schulden, hoewel die in de vorige schuldencrisis al flink zijn afgebouwd.

Gekkigheid

De rente veerde op tot boven 2 procent, de financiële vooruitzichten van het land verslechteren immers. De obligatierente is een soort barometer van het vertrouwen en ingeschatte risico's voor banken, verzekeraars, pensioenfondsen en andere investeerders. Het zoog ook de rente van Spanje en Portugal mee omhoog. De zuidzijde van het eurogebied blijft een hele kwetsbare regio.

De economie in Italië groeit weliswaar, maar ligt met 1,4 procent groei ver achter op veel andere landen. De eurozone kent gemiddeld een groei van 2,5 procent. De werkloosheid is met bijna 11 procent een van de hoogste van de eurolanden.

Vijfsterren en Lega susten de boel een beetje. Het ging om een oude, achterhaalde versie, werd gezegd, maar de markten zijn er niet gerust op. Ze hangen tussen angst voor echte gekkigheid en de gebruikelijke Italiaanse drukte en opwinding. Italië zal misschien niet zo snel uit de euro stappen, maar eurofieler wordt het er zeker niet op, alleen maar eurosceptischer.