CBS presenteert voor het eerst cijfers over kwaliteit van leven

• Rob Koster

  Economieverslaggever

De economie groeit en de meeste mensen gaan erop vooruit, maar gaat het ook echt goed met ons? Sinds jaar en dag is het bruto binnenlands product (bbp) min of meer onze definitie van welvaart. Alles moet groeien: de omvang van de economie, de dikte van onze portemonnee, en het liefst ook de grootte van ons huis en onze auto. De laatste jaren komt hier steeds meer kritiek op.

De economische groei leidt namelijk ook tot klimaatverandering, stijging van de zeespiegel, milieuverontreiniging en grote bergen afval. De dikte van onze portemonnee zegt bovendien niets over schone lucht, goed onderwijs, vrije tijd, huisvesting en tevredenheid over het leven.

Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) komt daarom vandaag voor het eerst met de zogenoemde Monitor Brede Welvaart. Daarin wordt geprobeerd naast de omvang van de economische groei en onze inkomens ook de kwaliteit van leven in kaart te brengen. Niet alleen de kwaliteit van leven nu, maar ook de invloed die onze welvaart later heeft op het leven van onze kinderen en de gevolgen die onze consumptie heeft voor andere landen.

Met behulp van meer dan honderd zogeheten 'indicatoren' bepaalt het CBS of Nederland er op allerlei terreinen in de afgelopen tien jaar op voor- of achteruit is gegaan. Iedere categorie krijgt een stoplichtkleur - groen, oranje of rood - die aangeeft hoe Nederland er voor staat. Het CBS laat ook bij ieder onderdeel zien hoe Nederland het doet in vergelijking met andere landen in Europa.

De drijvende kracht achter de Monitor Brede Welvaart is Jan-Pieter Smits van het CBS. "We komen er steeds meer achter dat het bbp, hoe belangrijk ook, een heleboel aspecten van de kwaliteit van ons leven niet meeneemt. Bijvoorbeeld ons onderwijsniveau, onze gezondheid, de kwaliteit van onze sociale contacten, maar ook de kwaliteit van onze natuurlijke leefomgeving en het milieu. Materiële welvaart is zeker niet onbelangrijk, maar het leven bestaat uit meer dan dat", zei Smits eerder in Met het Oog op Morgen.

Bij brede welvaart gaat het volgens hem vooral om een rechtvaardige verdeling: "Zowel door de tijd heen, tussen ons en toekomstige generaties en tussen de rijke westerse wereld en de ontwikkelingslanden."

Kwaliteit van de samenleving

Wetenschappelijk gezien was het een uitdaging om een systeem te ontwikkelen om het begrip 'brede welvaart' te definiëren en te becijferen. Smits is initiatiefnemer van deze ontwikkeling, die inmiddels samen met de Verenigde Naties, de OESO en de Europese Commissie is uitgewerkt en onderschreven door 65 landen.

Uitgangspunt is onder meer dat onze welvaart niet ten koste mag gaan van het klimaat en geen uitputting van natuurlijke hulpbronnen mag veroorzaken, hulpbronnen die ook nodig zijn voor toekomstige generaties. Het gaat ook om de kwaliteit van de samenleving vertelt Smits: "Hebben we bijvoorbeeld als burgers genoeg vertrouwen in elkaar? Dat is iets wat in de conventionele debatten over welvaart helemaal achterwege blijft."

Optellen en aftrekken

Er komt niet één rapportcijfer voor de brede welvaart in Nederland. "In de statistische wereld zijn we daar geen groot voorstander van. We zien dat het heel aantrekkelijk is, want een cijfer communiceert gemakkelijk. Probleem is hoe je al die verschillende welvaartsaspecten betekenisvol kan aftrekken en optellen." Nu kunnen verschillende onderwerpen en effecten tegen elkaar worden afgewogen door Kamerleden en het kabinet.

De Monitor Brede Welvaart wordt vanochtend om 10.45 uur aangeboden aan de Tweede Kamer. Minister Wiebes van Economische Zaken en Klimaat zal namens het kabinet reageren.

De inhoud van de Monitor Brede Welvaart moet jaarlijks onderdeel worden van Verantwoordingsdag op de derde woensdag van mei. Dit is de tegenhanger van Prinsjesdag, waarop de Tweede Kamer, met behulp van onderzoek van de Algemene Rekenkamer, bekijkt wat er terecht is gekomen van de kabinetsplannen en het geld dat daarvoor is uitgetrokken.