Cultfilm The Big Lebowski 20 jaar: 'Ik voel me verwant met The Dude'

• Anna Mees

  redacteur Online

Het is een apart gezicht: tientallen mensen die in badjassen biertjes drinken en burgers eten bij een bioscoop achter Utrecht Centraal. De fans van cultfilm The Big Lebowski zijn toegestroomd om nog een keer op groot scherm te kijken hoe Jeffrey Lebowski alias The Dude langzaam maar zeker in de problemen komt.

Omdat het 20 jaar geleden is dat de film van de gebroeders Coen verscheen, draait-ie vanavond weer in 82 bioscopen door het land. De distributeur, die vandaag tot The Dude Day uitriep, verwacht enkele duizenden mensen. In de Utrechtse bioscoop zitten er zo'n 350.

Vooraf gooit een enkeling een balletje op de opblaasbare bowlingbaan die voor de gelegenheid is neergezet - de door Jeff Bridges gespeelde hoofdpersoon en zijn vrienden voeren weinig meer uit dan bowlen en blowen. Totdat Lebowski wordt verward met een miljonair met dezelfde achternaam die schulden moet inlossen en hij tot overmaat van ramp verwikkeld raakt in een ontvoeringszaak.

Voor Marco en Carsten - beiden in badjas - sprak het voor zich dat ze het jubileum hier zouden vieren. Ze hebben de film zo'n vijftien keer gezien. Marco heeft zelfs een tattoo op zijn rechterarm die verwijst naar de film. En toen hij nog Facebook had, stond erop dat hij dudeist was. "De film is spiritueel, maar zonder geouwehoer." Vriend Carsten: "Elke zin is een oneliner, een grap. Het is een soort levenshouding, met alle verboden vruchten erbij."

Jan, die met zijn vrouw en zoon even verderop op het terras zit, voelt zich wel verwant met die levenshouding. Hij draagt een blauwe zonnebril, T-shirt met een afbeelding van Lebowski erop en de roze badjas van zijn vrouw.

"The Dude is echt een lui iemand. Hij slentert een beetje door het leven en het komt goed. Zo sta ik er ook in", zegt hij terwijl een filmnummer van Kenny Rogers door de speakers schalt. "Weinig zorgen, weinig ambitie. Ik heb wel ontzettend leuk werk gehad, maar hoefde nooit hogerop voor een beter salaris of meer status."

De film kwam uit toen Femke net in Utrecht kwam studeren. Ze is met acht vrienden gekomen en heeft zichzelf verplicht om de film ieder jaar te kijken. "Misschien willen we allemaal stiekem The Dude zijn. Maar ik werk wel heel hard."

De stijl, het talige, de dialogen en karakters maken de film voor fan en regisseur Eddy Terstall bijzonder, zei hij vanochtend in het NOS Radio 1 Journaal. Van de Coen brothers heeft hij geleerd dat personages meer moeten zijn dan een plot en dat dialogen niet alleen maar over het voortstuwen van het verhaal gaan. "The Dude komt eigenlijk nauwelijks uit z'n woorden, maar toch zijn z'n teksten iconisch. Het is echt een cultfilm geworden, terwijl dat er aanvankelijk helemaal niet zo uitzag."

Lappendeken

De recensent van het Financieele Dagblad oordeelde in mei 1998 bijvoorbeeld dat het scenario "te veel als een bonte lappendeken van allerhande losse invallen aan elkaar hangt". NRC Handelsblad was positiever en noemde het een "knappe film". Ernaar kijken was volgens de krant net als "uitgelaten stoned van een dom programma op de televisie genieten. Het maakt niet uit waarover het gaat, je lacht overal om."

Fans hebben jarenlang gevraagd om een vervolg en geruchten deden de ronde dat dat er zou komen. Maar Joel en Ethan Coen hebben gezegd daar niet aan te willen, en dat is volgens Terstall terecht. "Ik denk dat je het hierbij moet laten. Klassieke dingen moet je in hun waarde laten. Het is groot genoeg, het heeft de tijd doorstaan."