Burgers met natte voeten kijken naar overheid, maar willen niet meer betalen

• Ben Meindertsma en Hugo van der Parre

  Researchredacteuren

Hoosbuien die ervoor zorgen dat hele straten blank staan en kelders onderlopen: door de klimaatverandering wordt dit probleem elk jaar op meer plaatsen zichtbaar. Mensen die hiermee te maken hebben, kijken voor een oplossing vooral naar de overheid, zo blijkt uit een enquête van de NOS en de regionale omroepen.

Zo wil 85 procent van de mensen die zeggen regelmatig wateroverlast te hebben dat de gemeente meer investeert in de riolering. Maar van die mensen is slechts een kwart bereid meer rioolheffing te betalen.

Bestrating vervangen

Ook als het gaat om vergroenen van de omgeving wordt er vooral naar de gemeente gekeken: bijna 70 procent vindt dat de gemeente harde bestrating moet vervangen door groen. Iets meer dan de helft zegt bereid te zijn zelf aanpassingen in zijn eigen tuin te doen.

Aan het onderzoek deden meer dan 1700 mensen mee die zeggen serieuze problemen te ervaren door regenwater. Het komt in hun kelder of kruipruimte, zet de straat blank of loopt hun woning binnen.

Volgens waterexpert Oscar Kunst van Stichting Rioned, de koepel voor stedelijk waterbeheer en riolering in Nederland, zijn gemeenten lang niet in alle gevallen verantwoordelijk voor het voorkomen van wateroverlast. Zo ben je als particulier zelf verantwoordelijk voor het waterdicht maken van je kelder, en wordt rioolwater dat opborrelt in je wc of wastafel doorgaans veroorzaakt door een ontluchtingsprobleem in de huisriolering.

Kunst vindt het opvallend dat veel mensen in het onderzoek het als een probleem ervaren dat hun straat af en toe blank staat. "Water op straat bij hevige buien hoort juist op te treden. Dat water bij hoosbuien even in de wachtkamer staat terwijl het riool op volle kracht afvoert, is niet erg en is goedkoper dan grotere riolen aanleggen." Volgens hem moeten we er vooral aan wennen dat het steeds vaker gebeurt.

Ook wijst hij erop dat het probleem in de meeste gevallen niet bij het riool ligt. "Het riool in Nederland is in overwegend goede staat en kan het water vaak wel aan. Het gaat er vooral om dat je gebouwen die droog moeten blijven hoog genoeg aanlegt of beschermt, zodat er bij uitzonderlijk veel regen geen schade ontstaat."

Verzakkingen

De NOS en de regionale omroepen vroegen ook aan gemeenten hoe vaak ze problemen ervaren en wat ze doen om dat op te lossen. Van de 235 gemeenten die antwoord gaven op onze vragen zeggen er 195 dat ze weleens wateroverlast hebben. 32 gemeenten zeggen dat het zelfs regelmatig voorkomt.

Uit het onderzoek blijkt dat de meeste gemeenten volop bezig zijn om de gemeente klimaatbestendig te maken en maatregelen te nemen tegen wateroverlast. Zo investeert de gemeente Stichtse Vecht 20 miljoen euro om alle wegen en openbaar groen in het polderdorp Kockengen met een halve meter te verhogen, om wateroverlast door verzakkingen tegen te gaan.

Regentonnen

Nagenoeg alle gemeenten zeggen bij de aanleg van nieuwe woonwijken en industrieterreinen rekening te houden met hoosbuien. Meer dan de helft van de gemeenten is bezig regenwaterpijpen af te koppelen van het riool. Limburgse gemeenten verstrekken daarvoor ook nog eens subsidie aan hun inwoners, als aanmoediging om hieraan mee te doen. Voor groene daken stelt een op de zes gemeenten geld beschikbaar.

Oscar Kunst relativeert het effect van veel van deze maatregelen. "Groene daken, verharding verwijderen en regentonnen helpen meer tegen andere dingen dan tegen wateroverlast." Wat wel helpt, zijn plekken die echt veel water kunnen bergen, zoals laagtes in tuinen, greppels en laag liggende gemeentelijke groenstroken.

Dat er honderden miljoenen extra's worden geïnvesteerd, gaan veel burgers de komende jaren merken in hun portemonnee. Bijna 40 procent van de gemeenten verwacht dat de rioolheffing de komende jaren meer zal stijgen dan de inflatie. Dat komt overigens ook door de leeftijd van rioleringen, die steeds meer aan vervanging toe zijn.