Google voor archiefmateriaal moet WO II-herinnering levend houden
Het einde van de Tweede Wereldoorlog is 73 jaar geleden. Als de mensen die de oorlog hebben meegemaakt er niet meer zijn, kunnen krantenartikelen, foto's en video's de verhalen uit de oorlogsjaren overbrengen. "Deze bronnen moeten niet alleen online beschikbaar zijn, maar ook vindbaar worden gemaakt voor iedereen."
Tessa Free van Netwerk Oorlogsbronnen benadrukt het belang van digitalisering van bronnen uit de periode 1940-1945. "Om de oorlogsverhalen levend te houden is het belangrijk het archief naar deze tijd te trekken, om aan de verwachtingen van de huidige generatie te voldoen."
Google voor WO II-materiaal
Tegenwoordig willen mensen iets intikken en het meteen vinden volgens Free. Daarom is Oorlogsbronnen.nl opgericht, een soort Google voor WO II-archiefmateriaal. Netwerk Oorlogsbronnen, dat gefaciliteerd wordt door het NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies, loopt voorop in Europa in het digitaal toegankelijk maken van WO II-archieven.
"Wij verzamelen gedigitaliseerde bronnen en verwijzen naar bronnen die nog niet digitaal beschikbaar zijn", vertelt Free. Het unieke aan de website is dat de inmiddels meer dan 10 miljoen bronnen uit verschillende collecties in een zoekmachine aan elkaar verbonden zijn.
Podcast over de liefde
Het doel is om het mensen als Rozemarijn Brus (23) zo makkelijk mogelijk te maken. Brus maakt een podcast over het liefdesleven van haar oma. Een leven dat zich deels afspeelde in de oorlog. "Mijn oma is opgegroeid in Ter Apel en ik was benieuwd hoe haar leven eruitzag tijdens de Tweede Wereldoorlog. Ik kwam door een tip op Oorlogsbronnen.nl terecht."
Zo vond Brus een krantenartikel uit het Drentsch Dagblad van 29 juni 1942 waarin haar oma Sera Helfrich-Sassen wordt genoemd. Ze won namelijk de "jaarlijksche sportdag in Ter Apel". Want ook in de oorlog ging het leven gewoon door. "Mijn oma vertelde dat de verveling ook weleens toesloeg en daarom sportte ze veel."
Ook stuitte ze op een video van de feestelijke opening van een nieuwe weg in het Groningse dorp tijdens de Tweede Wereldoorlog. "Door deze bronnen zag ik opeens voor me hoe mijn oma heeft geleefd. Ik begreep de context van haar verhalen."
De ogen van de gebruiker
René Kok, beeldonderzoeker van het NIOD, onderstreept het belang van een zoekmachine als Oorlogsbronnen.nl. "Op sommige websites is het te onduidelijk hoe je gericht naar bronnen kunt zoeken. Het is daarom erg belangrijk dat archieven leren kijken met de ogen van de gebruiker." Dat moet ertoe leiden dat naast historici en journalisten ook 'gewone geïnteresseerden' op zoek gaan naar informatie.
Maar Kok realiseert zich ook dat lang niet alles online te vinden is. "Het is heel moeilijk om alle archieven allemaal online te zetten." Ongeveer tien procent van het 2,5 kilometer strekkende archief van het NIOD is gedigitaliseerd. "Wij zijn in 1999 als eerste gaan digitaliseren. Het is heel kostbaar en tijdrovend."
Vooral als je bedenkt dat er 430 organisaties in Nederland zijn die WO II-collecties beheren. "Nog maar een kwart van alle erfgoedcollecties - dus niet alleen de periode 1940-1945 - is gedigitaliseerd", vertelt Free. "Maar belangrijker is," benadrukt ze, "dat ook een kwart van de collecties niet digitaal beschreven zijn en dus digitaal niet eens vindbaar zijn".
Verloren verhalen
Er is nog veel werk te verzetten. Daarom investeert het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport bijna één miljoen euro in het project Netwerk Oorlogsbronnen. Het doel is om de collecties van de meer dan 400 instellingen beter bruikbaar en vindbaar te maken. "Steeds meer mensen uit de oorlog overlijden, maar de verhalen mogen niet verloren gaan. Dit is de manier om de herinnering levend te houden", aldus Free.
