'Dwaze Moeders' bedanken het Oranje van 1978
Ondanks de kritiek die er in 1978 was op deelname van Nederland aan het WK voetbal in Argentinië datzelfde jaar, is er, naar nu blijkt, één beweging die Oranje altijd dankbaar is geweest voor de aanwezigheid op het toernooi: de 'Dwaze Moeders'.
Nederland leerde deze moeders van vermiste kinderen kennen door een reportage in 1978 van de VARA, die in het kielzog van Oranje naar Argentinië was gereisd om poolshoogte te nemen.
10 juni in Andere Tijden Sport
Ze lopen tegenwoordig nog steeds hun rondjes op het plein in Buenos Aires. En bijna veertig jaar later keert Andere Tijden Sport terug naar de Argentijnse hoofdstad met twee hoofdrolspelers van het WK: Ernie Brandts en Arie Haan. De oud-internationals ontmoeten de moeders en krijgen te horen dat mede dankzij hen de schaduwzijde van het toernooi werd belicht. Zonder Oranje was er geen aandacht geweest voor hun zaak, menen de 'Dwaze Moeders'.
Veel van de moeders, die zichzelf de Moeders van de Plaza de Mayo noemen, raakten in de jaren zeventig onder het schrikbewind van generaal Jorge Videla hun kinderen kwijt. In de jaren dat de zogeheten militaire junta aan de macht was (1976-1983) verdwenen tussen de 9.000 en 30.000 mensen spoorloos.
"Er zijn vrouwen bij die in 41 jaar tijd nog nooit een week hebben gemist", weet maker Kees Jongkind. "Nog altijd rijden een paar vrouwen elke donderdag met een busje het plein op. Daar wacht dan een grote groep mensen die met hen meeloopt."
Vragen de moeders tegenwoordig aandacht voor meer algemene zaken, toen kwamen ze verhaal halen bij Videla, wiens regeringsgebouw aan het Plaza de Mayo zetelde. De moeders kregen nooit wat te horen. De eerste groep van negen vrouwen verdween zelfs spoorloos.
"De beelden die de VARA schoot, zijn uniek", zegt Jongkind. "Het was voor het eerst dat de buitenwereld iets meekreeg van wat er in Argentinië gaande was. Het scheelde weinig of militairen hadden de band met opnames in beslag genomen. Maar wonder boven wonder kregen journalisten Jan van der Putten en Joop Daalmeijer de beelden mee het vliegtuig in."
Reconstructie
Andere Tijden Sport reconstrueert de finale van het WK. En de tv-ploeg neemt Ernie Brandts en Arie Haan ook mee naar het plein van de 'Dwaze Moeders', waar beide spelers een indrukwekkend dankbetoon wacht.
"Je ziet dat ze geëmotioneerd zijn. Vlak daarvoor waren ze bij het gebouw van de ESMA (marinecomplex dat dienst deed als gevangenis en thans museum is, red.) geweest, zevenhonderd meter van het stadion vandaan, waar martelingen werden uitgevoerd", vertelt Jongkind.
"Mensen kregen een spuitje, werden met een auto naar het vliegveld een kilometer verderop vervoerd en vervolgens uit een vliegtuig gegooid. Vrouwen die zwanger waren van politieke tegenstanders baarden eerst hun kind, kregen toen een spuitje en verdwenen ook. De kinderen werden ter adoptie afgestaan aan mensen uit de legerleiding."