450 jaar Tachtigjarige Oorlog: wapengekletter, Willem en een website

Bij een triviantvraag over het jaartal 1568 veert niet iedereen meteen op om "begin van de Tachtigjarige Oorlog" te roepen, maar het Rijksmuseum hoopt dat dat de komende maanden verandert. Er valt dit jaar niet te ontkomen aan de herdenking van de strijd tegen de Spanjaarden, die 450 jaar geleden losbarstte. Vandaag is een speciale website gelanceerd.

"1568 wordt als begindatum van de oorlog gebruikt, omdat toen de Slag bij Heiligerlee plaatsvond", vertelt Jacobien Schneider van het Rijksmuseum in het NOS Radio 1 Journaal. De strijd in Groningen, op 23 mei 1568, is de eerste overwinning tegen de Spanjaarden. Het is het begin van een reeks belegeringen, veldslagen en zeeslagen die pas in 1648 eindigt. Nederland is dan voorgoed veranderd.

Schneider: "Wat veel mensen niet beseffen is dat ons land tijdens de Tachtigjarige Oorlog ontstond. Het is de geboorte van Nederland. De oorlog begon als een strijd om geloof en tegen de macht van de Spanjaarden, maar het mondde uit in onafhankelijkheid."

Genoeg reden om een jaar lang terug te blikken. Dat gebeurt natuurlijk op plekken die belangrijk waren op bepaalde momenten tijdens het decennialange wapengekletter zoals Heiligerlee, Leiden (dat jaarlijks nog altijd het Leids Ontzet viert) en Brielle (het vroegere Den Briel).

Op andere plekken in het land zijn er wandelingen langs vestingwerken en verdedigingslinies, er komt in het najaar een zevendelige tv-serie van de NTR en er zijn tentoonstellingen in vier musea.

Deze week opent de eerste over Willem van Oranje in het Militair Museum in Soest. Later dit jaar volgen Museum Prinsenhof Delft en het Dordrechts Museum. Het Rijksmuseum komt met een grote expositie waar het hele verhaal van de oorlog wordt verteld.

Centraal staat de website 80jaaroorlog.nl. Daar is onder meer een interactieve kaart te vinden met alle activiteiten dit jaar. Het idee was aanvankelijk om tot 80 activiteiten te komen, maar het zijn er nu al veel meer, zegt Schneider. "Want er zijn ondenkbaar veel plekken te bedenken waar iets terug te vinden is."

Naast de kaart kunnen bezoekers op de site drie met foto's en tekeningen geïllustreerde audiotours vinden, over de rol van de Oranjes, religie en militaire ontwikkelingen. Daarin neemt historicus Hans Goedkoop de luisteraar mee naar bijzondere plekken die met de Tachtigjarige Oorlog te maken hebben.

Volgens Schneider is het verhaal van de Tachtigjarige Oorlog nog steeds relevant, al is het maar om te laten zien dat sommige problemen van vandaag toen ook al speelden. "Nog steeds zijn er oorlogen, terreur, onderdrukking, vluchtelingen en migratiestromen. Die vonden toen ook plaats. Dat is altijd belangrijk bij het stilstaan bij een oorlog, dat die dingen niet meer mogen terugkomen. Maar ook dat je kijkt hoe je eigen identiteit daaraan ontleend is."