'Verkiezingen moeten beter en efficiënter'
Het huidige verkiezingsproces, met handmatig stemmen, stembureaus die lang open blijven en handmatig tellen, is niet meer uitvoerbaar. Bovendien kan het aanleiding geven tot twijfels over de betrouwbaarheid van de uitslag.
De opmerkingen staan in een gezamenlijke notitie van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en de Nederlandse Vereniging voor Burgerzaken (NVVB). De organisaties hebben een 'Verkiezingsagenda 2021' opgesteld, die vandaag en morgen wordt gepresenteerd op een congres van de NVVB. De agenda richt zich op 2021 omdat er dan weer Tweede Kamerverkiezingen worden gehouden en behelst een hele reeks aandachtspunten.
Digitaal
In de eerste plaats is er natuurlijk de vraag of er handmatig gestemd moet blijven worden. Die discussie speelt al langer, maar de overgang naar elektronisch stemmen stokt op kwesties rondom veiligheid en privacy.
Ook de mogelijkheid om elektronisch stemmen te tellen staat op de agenda. Verder willen de VNG en de NVVB kijken naar de informatieoverdracht van de stembureaus naar het hoofdstembureau. Die overdracht zou zo langzamerhand ook digitaal moeten kunnen, bijvoorbeeld met blockchaintechnologie.
Kwaliteitstoets
De huidige stembiljetten zijn niet meer hanteerbaar. Ze zijn te groot en daardoor onoverzichtelijk, waardoor de kans op fouten bij het tellen toeneemt. Bij de gemeenteraadsverkiezingen van vorige maand bleken in sommige plaatsen bij hertelling grote verschillen met de oorspronkelijke uitslag. Daarom moet er een handzaam stembiljet komen, zeggen de organisaties. De Kiesraad pleitte daar ook al voor.
Ook moet de kwaliteit van de stembureauleden worden verbeterd. De organisaties wijzen erop dat de gemiddelde leeftijd vrij hoog is. Werken met ploegen is misschien een optie. De verkiezingsdagen zijn lang, omdat de leden na sluiting van het bureau vaak nog uren bezig zijn met tellen. Mogelijk moet er een verplichte landelijke kwaliteitstoets komen.
Weekend
Ook doen de VNG en de NVVB voorstellen over de verkiezingsdag. Die zou net als in de meeste andere landen naar het weekend moeten, maar dat is van oudsher een gevoelig punt onder confessionele partijen. De openingstijden van de stembureaus moeten ingekort zodat er meer tijd is om te tellen.
En het systeem van volmachten moet op de helling: de gemeenten willen daar al langer vanaf. Ook internationale organisaties hebben er kritiek op, omdat het fraude in de hand kan werken.
De VNG en de NVVB willen binnenkort over de voorstellen in gesprek met minister Ollongren van Binnenlandse Zaken.
