Advies: stop met opleiding tot artiest of desktoppublisher

Creatieve mbo-opleidingen zoals 'artiest' of 'kledingontwerper' zijn populair, maar bieden nauwelijks zicht op een baan. Daarom adviseert een speciale commissie aan de minister om met twee creatieve opleidingen te stoppen en bij twee andere het leerlingenaantal te beperken.

Bij twee studies, die voor 'artiest' en 'desktoppublisher', zijn de kansen op werk zo klein dat de Commissie Macrodoelmatigheid MBO (CMMBO) voorstelt daar maar helemaal mee te stoppen. Het aantal leerlingen dat kan studeren voor mediavormgever of specialist mode/maattechniek moet worden teruggebracht.

Hard gegroeid

De populariteit van creatieve mbo-opleidingen is de afgelopen jaren hard gegroeid met 65 procent. Dat komt ook omdat steeds meer opleidingen zulke studies aanbieden. Maar terwijl het leerlingenaantal steeg, groeide het aantal banen in de sector met maar een paar procent. Dat bevestigt een woordvoerder van de CMMBO naar aanleiding van berichtgeving hierover in het FD.

Uit onderzoek van de commissie blijkt bijvoorbeeld dat twee derde van de leerlingen die afstuderen in de richting artiest een jaar na het afstuderen minimaal twaalf uur per week werkt. Dat is veel lager dan het landelijke percentage van 84 voor mbo-opleidingen. Maar een op de zes studenten vindt dat de opleiding een goede basis is voor een baan.

Het is de taak van de CMMBO om te controleren of mbo-instellingen de wet volgen. In die wet staat dat opleidingen moeten aansluiten bij de arbeidsmarkt en dat is dus niet altijd het geval. Het advies geldt overigens maar voor vier creatieve studies. De opleiding ICT valt ook onder creatieve studies maar doet het juist uitzonderlijk goed.

Op verzoek van minister

De commissie deed het onderzoek op verzoek van de minister. Het is voor het eerst dat wordt geadviseerd met opleidingen te stoppen.

Commissievoorzitter Frans Leijnse realiseert zich dat het advies om te stoppen met opleidingen of het aantal studenten te beperken, geen populair advies is. Want minder studenten betekent minder geld, zegt hij in het FD. "Creatieve vaardigheden zijn waardevol, maar rechtvaardigen geen zelfstandige opleiding. Drama is bijvoorbeeld nuttig als onderdeel van een zorg- of docentenopleiding."

Probleemjongeren

Volgens mbo-scholen geven creatieve opleidingen probleemjongeren een grotere kans op een baan en stroomt 40 procent van de leerlingen door naar het hbo. Maar Leijnse stelt dat de scholen hun argumenten vooral gebruiken om hun eigen gang te kunnen blijven gaan. En dat moet volgens het CMMBO stoppen.

"Het mbo heeft een gezamenlijke verantwoordelijkheid om opleidingen aan te bieden die toekomstperspectief hebben", zegt Leijnse. "Zelfregulering betekent niet ieder voor zich en God voor ons allen."

Extreme gevallen

Volgens een woordvoerder van onderwijsminister Van Engelshoven is het aan de sector zelf om iets met het advies te doen. Alleen in heel extreme gevallen kan de minister in theorie de geldstroom van een school dichtdraaien, maar dat gebeurt bijna nooit en daar is ook nu geen sprake van. Optreden als scheidsrechter is volgens de woordvoerder ook niet nodig.

Ton Heerts, voorzitter van de MBO-raad, noemt het een stevig advies. "We hadden dat ook wel verwacht omdat hier al eerder signalen over waren gegeven. Het is duidelijk dat in de huidige vorm deze opleidingen te weinig arbeidsmarktperspectief bieden. Aan de andere kant vindt bijna iedereen met een mbo-diploma bijna de andere dag werk. Maar samen met het bedrijfsleven waarmee we de inhoud van de opleidingen bepalen, nemen alle mbo-scholen dit advies wel zeer serieus."

Hoewel volgens Heerts veel leerlingen toch werk vinden en een ander deel doorstroomt naar het hbo, wordt goed gekeken naar de huidige vorm van de studies. "En er komen in ieder geval geen nieuwe opleidingen bij." Ook krijgen jongeren die nu overwegen een dergelijke studie te doen een eerlijk advies, "zodat ze goed weten waar ze aan beginnen".