Omgekeerde boerderij zet Friese landschap op z'n kop

• Jikke Zijlstra

  redacteur

Er zijn wel vaker huizen op de kop gebouwd, en zelfs wel eens een kerk. Maar een boerderij? Voor zover de Fries Pieter Stellingwerf weet, is hij de eerste ter wereld die dat laat doen.

Even buiten het Friese havenstadje Hindeloopen, pal naast een ietwat vervallen stelpboerderij, verrijst een stalen casco in precies zo'n vorm in het weiland. Maar dan met de nok van het dak op de grond.

Schip op het land

Vanuit het passerende boemeltreintje drukken mensen hun neus tegen het raam. Automobilisten rijden om, wandelaars stoppen en nemen foto's. "Het project trekt veel bekijks", vertelt Stellingwerf. Geen wonder, want het is een bevreemdend, haast onwerkelijk gezicht. Alsof er een geraamte van een schip op het land ligt. Vandaar de naam van de toekomstige boerderij: Lânskip.

Die naam verwijst ook naar de geschiedenis van dit gebied, op amper een kilometer van het IJsselmeer: in de negentiende eeuw was hier een overstroming en stond de huidige boerderij deels onder water.

De redenen om de boerderij ondersteboven te bouwen zijn, geloof het of niet, vooral praktisch. "Mijn vrouw Ria wilde vanuit de boerderij heel graag over de dijk heen kunnen kijken en het IJsselmeer kunnen zien", vertelt Stellingwerf. "Dan zou er een hap uit het dak moeten. Maar het gebouw is in zo'n slechte staat, dat we die dan helemaal opnieuw zouden moeten opbouwen."

Als je dan toch de boel gaat slopen, mijmerde de regisseur annex theatermaker verder, zou het fijn zijn om het vloeroppervlak van de begane grond - ruim 400 vierkante meter - op de bovenste etage te hebben. "In het theater draaien we vaak dingen om. Zo kwam ik op het idee om de boerderij helemaal om te draaien. Inclusief gemetselde muren en vastgeschroefde dakpannen." Lachend: "Anders vallen ze naar beneden."

Een architect en constructeur werkten zijn droom uit tot een concreet plan. En nu, zes jaar later, groeit het skelet van de omgekeerde boerderij langzaam uit tot een imposant bouwwerk. Bang dat het geheel omwaait bij een storm, is hij niet. "Volgens de constructeur kan dat niet gebeuren."

Toch twijfelt hij soms. "Nu wordt de hele constructie nog ondersteund door palen. Die gaan weg zodra de boerderij klaar is. Er zit dan 60.000 kilo staal en heel veel beton in. Als ik onder het geraamte sta, denk ik wel eens: zo'n enorme massa, zou die wel overeind blijven?"

Heen en weer bewegen

Architect Rein Hofstra beantwoordt die vraag bevestigend. "Aan de achterkant komt in het verlengde van de dakkapel een grote zuil waar de complete constructie als het ware aan hangt. Maar als het stevig waait, kan de boerderij wel 3 of 4 centimeter heen en weer bewegen. Een beetje zoals een schip."

Hoewel de bouw nog zeker anderhalf jaar zal duren, droomt Stellingwerf er nu al van om op het immens grote dakterras te staan. Samen met de twee andere gezinnen die in de boerderij komen wonen, met buurtgenoten en andere mensen.

Om samen te discussiëren over de 'verrommeling' van het Friese platteland. "Overal zie je windmolens, kassen en witte puisten aan de rand van dorpen. Natuurlijk veranderen dingen, maar je kunt ook nadenken over hoe het anders kan. Hoe we het platteland anders kunnen gebruiken, hoe we anders kunnen wonen. Deze boerderij is daar een wel heel extreem voorbeeld van."

Schaatsen op het IJsselmeer

En of Stellingwerf dan vanaf het terras het IJsselmeer kan zien? "Zeker weten. Laatst schaatste ik op het IJsselmeer. Ik zag toen het dak van de boerderij boven de dijk uit steken."

Het nieuwe huis van de familie Stellingwerf is zeker niet het enige 'Upside Down'-huis. Er zijn er meer, zoals deze omgekeerde variant van het Witte Huis: