Veel Salvadoranen moeten VS uit, maar 'teruggaan is geen optie'

• Job Boonstra

  redacteur Bureau Washington

"Er is er helemaal geen plek voor mij en het is een straatarm land met heel veel criminaliteit", zegt Orlando Cepeda (51) uit Los Angeles. Hij weet nauwelijks nog hoe het is om te leven in El Salvador. En toch is er een grote kans dat hij terug moet. "Ik ken het land amper, ik woon al 34 jaar in de Verenigde Staten."

In Amerika wonen ruim 200.000 mensen uit El Salvador die in dezelfde situatie zitten als Orlando. Ze hebben geen Amerikaans verblijfsvergunning maar ze kunnen er legaal wonen omdat ze tijdelijk een beschermde status hadden. Maar begin dit jaar heeft president Trump daar een einde aan gemaakt. Deze week moeten de eerste mensen terug naar El Salvador.

Illegaal

"We hadden het al een beetje zien aankomen", zegt Orlando terneergeslagen. "Maar we vechten hard om hier te kunnen blijven. Teruggaan naar El Salvador is geen optie." Orlando was 18 toen hij in 1984 naar de VS kwam, op zoek naar een beter bestaan. Omdat hij geen legale verblijfsstatus kon krijgen, leefde hij jarenlang in de illegaliteit. "We konden geen echte baan hebben of naar school gaan."

Toen El Salvador in 2001 werd getroffen door een aardbeving, gaf de Amerikaanse overheid de duizenden immigranten uit het land die al in Amerika waren een tijdelijke verblijfsvergunning. "Sindsdien kunnen we legaal werken, een rijbewijs halen en een huis kopen." En het gaat goed, want voor de deur staat sinds kort een spiksplinternieuwe auto, vertelt hij trots.

Teruggaan naar zijn thuisland is voor Orlando geen optie. "Ik heb een dochter van 14 en een zoon van 12 jaar oud die een Amerikaans paspoort hebben en hier naar school gaan. Ze zijn nog nooit in El Salvador geweest. We zijn erg hecht als familie, dus het is geen optie om alleen terug te gaan. Ik heb hier al eerder illegaal gewoond, dus dat kan ik zo weer doen."

Een leven in El Salvador kan Orlando zich niet voorstellen. "Er is er helemaal geen ruimte voor de honderdduizenden immigranten uit de VS, laat staan kansen."

Ondanks alle onzekerheden is Orlando er zeker van dat het goed komt. "Ik ben een gelovig man en ik heb hoop dat er iets goeds zal gebeuren. Het voelt wel oneerlijk, want we hebben altijd heel erg goed bijgedragen aan dit land."

El Salvador was een puinhoop

Dat er voor immigranten weinig kansen zijn in El Salvador, erkent ook José Cuellar (48). Hij woont in El Salvador, maar zijn moeder woont al jaren in de Verenigde Staten. "Zij moet ook de VS verlaten. Haar visum verloopt in september 2019. Ze heeft drie baantjes als schoonmaakster in Boston en door haar salaris kunnen mijn drie neefjes naar school. Elke maand verdient ze $400. Hier in El Salvador staat dat ongeveer gelijk aan twee maandinkomens."

Net als duizenden anderen Salvadoranen kwam de moeder van José naar de VS na de aardbeving van 2001. "El Salvador was een puinhoop, er was veel onzekerheid. De economie stortte in en dus ging ze naar de VS om voor ons te kunnen zorgen. Daardoor heeft ze veel gemist. De jeugd van haar kleinkinderen, maar ook het overlijden van haar man die in El Salvador is gebleven. Hij stierf vijf jaar geleden."

"Ze is nu 68, dus het is onmogelijk voor haar om hier een baan te vinden," zegt José. "De asielregeling voor mensen uit El Salvador was vanaf het begin al een tijdelijke oplossing. Toch is het heel pijnlijk dat het beleid nu wordt beëindigd. Het land is er slechter aan toe dan na de aardbeving in 2001. De regering van El Salvador doet de situatie beter voor dan het daadwerkelijk is."

"Aan de ene kant ben ik heel blij dat mijn moeder weer terugkomt naar El Salvador," zegt José. "Maar het betekent ook veel onzekerheid voor onze familie. In Boston heeft ze een comfortabel appartement, helemaal vergeleken met de huizen waar we hier in wonen."

Salvadoraanse bendes

President Trump laat zich vaak uit over Salvadoraanse bendeleden die voor problemen zorgen in Amerikaanse steden. In zijn tweets zegt hij dat hij bendes als het Salvadoraanse MS-13 hard wil aanpakken.

Volgens hem zijn het bad hombres in bendes als MS-13 die dood en verderf zaaien. José slaakt een zucht. Volgens hem zijn de good guys de dupe van dit soort uitspraken. "Het is tragisch want het is maar een minuscuul deel van de immigranten dat voor problemen zorgt. Bijna alle mensen uit El Salvador met een tijdelijke verblijfsvergunning proberen er het beste van te maken. Die bendeleden zijn helemaal niet representatief voor wie we zijn."