Wandelen door Kortrijk met Hugo Claus in je oor

• Sander van Hoorn

  Correspondent België

Met Hugo Claus wandelen door de Belgische stad Kortrijk. Het kán. Ondanks het feit dat hij vandaag precies tien jaar geleden overleden is.

Hij bracht er zijn jeugd door, Hugo Claus. Hij ging naar een internaat in Kortrijk, naar de middelbare school en dweepte er kortstondig met nazi-Duitsland. En schreef daar zijn grootste roman over: Het Verdriet van België. Waar op zijn tiende sterfdag steden als Antwerpen en Brussel de Claus-registers vol opentrekken, doet Kortrijk dat haast schoorvoetend. Er is nu een audiotour door de stad. Daarvóór was er eigenlijk niets.

Dolkachtige hekken

"Hele hoge muren. Buitengewoon venijnige, gepunte, dolkachtige hekken", herinnert Hugo Claus zich de muur rond het Sint-Amandscollege. Dat hij je dat vertelt op je mobiel komt doordat hij dat aan de Nederlandse schrijver Cees Nooteboom vertelde toen ze 35 jaar geleden voor die muur stonden.

Het interview dat ze daar toen voor de BRT (nu VRT) radio opnamen is bewerkt tot een audiotour. Claus en Nooteboom nemen je mee door de straten van Kortrijk die een rol spelen in het leven van Louis Seynaeve, de hoofdpersoon in Het Verdriet van België, en dus in het leven van de man die model stond: Hugo Claus zelf.

En het werkt. Het Verdriet en de stad komen tot leven terwijl je met je telefoon een parcours van 9 kilometer aflegt door Kortrijk. Het ouderlijk huis van Claus bestaat niet meer, wordt uitgelegd terwijl je op dé plek staat. Het huis dat er nu staat is inderdaad van recentere bouw. Er is niets dat erop wijst dat Claus hier de vormende jaren van zijn leven doorbracht. Geen bordje. Geen souvenirwinkel. Geen standbeeld. Niets.

Hitler en hakenkruizen

Dat Claus een moeizame relatie had met Kortrijk is bekend. Maar kennelijk is het sentiment wederkerig. Voor het stadhuis helpt de audiotour je in te beelden dat er hakenkruizen wapperden. En dat er binnen ooit een portret van Hitler hing. Wil Kortrijk niet aan dat verleden herinnerd worden? Zelfs niet als het via de herinneringen gaat van wat misschien wel de beroemdste stadsgenoot is?

Of is het dat de audiotour je langs plekken voert waar je als stad niet trots op bent? De kleine arbeiderswoningen in sommige straten? De stukken waar je met koptelefoon op wandelt langs in meer of mindere mate vervallen huizen, waar zonder uitzondering de typisch Belgische rolluiken naar beneden zijn. Plekken die een gevoel oproepen van buitensluiting, van ongastvrijheid.

Ik wandel door Kortrijk met medewerkers van de afdeling toerisme. Zij hebben ook geen antwoord op mijn vraag waarom de stad niet al veel eerder breed uitpakte met, en bijgevolg veel geld had verdiend aan Claus en Het Verdriet. Een van hen vertelt dat zelfs de uitbater van het café dat een prominente rol speelt in het leven van Seynaeve en Claus, daar eigenlijk niets van wil weten.

Aan de andere kant: dat er geen bordjes staan bij alle locaties maakt de wandeling met Claus en Nooteboom intiemer. Het vergroot het gevoel dat je de roman en de schrijver aan het ontdekken bent. Daar zijn de makers van de tour zeker in geslaagd.