Hoe wordt Amsterdam energieneutraal?
De TU Delft heeft plannen gemaakt om Amsterdam energieneutraal te maken. Het gaat om een stevig pakket maatregelen, waarmee een nieuw gemeentebestuur volgens de onderzoekers snel aan de slag zou moeten. De 'routekaart' wordt vanavond gepresenteerd in Amsterdam.
In het onderzoek is bij twee wijken heel precies gekeken welke energiebronnen nu gebruikt worden, en hoe die het best vervangen kunnen worden. Het gaat om een deel van de grachtengordel en om Slotermeer in Nieuw-West.
Deze wijken zijn vergelijkbaar met veel andere wijken in Nederland. Zo zijn de oude huizen op de grachten ook te vinden in veel andere historische binnensteden en is Nieuw-West vergelijkbaar met andere wijken gebouwd in de jaren 50, 60 en 70. Het verschil tussen de twee wijken is belangrijk, want in historische panden is veel minder mogelijk met renovatie.
Enkel glas
Veel monumentale huizen hebben bijvoorbeeld nog altijd enkel glas, en dit mag niet vervangen worden door dubbel glas. Ook mogen zonnepanelen of warmtepompen niet in het zicht geplaatst worden.
In naoorlogse wijken, zoals in Nieuw-West, mag dit wel. Om die te renoveren, kunnen de huizen van binnen en buiten volledig gestript worden, om ze met nieuwe materialen en installaties zo energiezuinig mogelijk te maken.
Elk gemeentebestuur
Om uiteindelijk heel Amsterdam energieneutraal te maken in 2040, is het belangrijk om zo snel mogelijk te beginnen, zegt de Delftse hoogleraar Van den Dobbelsteen. "Anders wordt de opgave elk jaar dat je wacht groter."
Niet alleen Amsterdam staat voor deze opgave. Elk gemeentebestuur in Nederland moet ermee aan de slag. Om Nederland van het aardgas af te krijgen, zullen gemeenten en netbeheerders de regierol krijgen, heeft het Rijk bepaald.
Om dit alles ook echt voor elkaar te krijgen, is de financiering van het grootste belang, zegt Van den Dobbelsteen. Want als niet duidelijk is wie dit gaat betalen, zal het draagvlak onder burgers mogelijk onvoldoende zijn.
Kosten
"Het kan waarschijnlijk bijna overal kostenneutraal", zegt hij. "En de maatregelen zijn binnen tien jaar terug te verdienen. Maar er moeten wel mogelijkheden van 'voorfinanciering' komen." Dat betekent dat mensen aan energiekosten hetzelfde blijven betalen als nu, maar dit geld wordt gebruikt om de maatregelen terug te betalen.
De kosten worden dan eerst gedragen door bijvoorbeeld energiebedrijven of pensioenfondsen. Gemeenten zullen daarmee in overleg moeten treden, om dit soort financieringsmodellen te ontwikkelen, zegt Van den Dobbelsteen.
Hierbij gaat het om particuliere woningen. Als het gaat om de huursector, is de medewerking van woningcorporaties een vereiste. Ook daarbij is het creëren van draagvlak belangrijk. Want zij zullen miljoenen moeten investeren in het aardgasvrij krijgen van hun woningbezit.
Aardgasvrij
Amsterdam is koploper in Nederland als het gaat om het aardgasvrij maken van woningen. Voor de komende jaren heeft de stad 30.000 huurwoningen in het vizier die versneld van het aardgas af moeten. Maar de woningcorporaties zijn nog niet allemaal overtuigd van de noodzaak.
"Niet alle corporaties willen meewerken, laat ik daar eerlijk over zijn", zegt de Amsterdamse wethouder Choho. "Maar er zijn ook corporaties die de uitdaging zien en wel meedoen." Tegen de corporaties die het niet zien zitten, wil Choho benadrukken dat er geen weg meer terug is.
"Iedereen die denkt dat dit wel langs zijn voordeur voorbij zal gaan, roep ik op om te beginnen met na te denken hoe je van het aardgas af kunt. De gedachte dat je aardgas nog kunt houden als duurzame toekomstige oplossing, daar geloof ik niet in. We moeten naar een andere manier om onze huizen te verwarmen en tegelijk kijken hoe we kunnen besparen."
De routekaart van de TU Delft is gemaakt als onderdeel van het Europese project City-zen EU, waarbij een soortgelijk plan is gemaakt voor de Franse stad Grenoble. De onderzoekers reizen voor het project naar een tiental andere steden in Europa om ze te helpen bij de energietransitie en om de routekaart onder de aandacht te brengen.