'Nepleer is nu ineens veganistisch'

• Lisanne Wieringa

  NOS Online

Nederland telt steeds meer veganisten. En die hebben allemaal diervriendelijke schoenen nodig. Daarom prijzen schoenwinkels en webshops hun producten steeds vaker aan als 'veganistisch'. Zij stellen bijvoorbeeld dat de schoen van 'veganistisch leer' is gemaakt. Wat is dit voor materiaal?

Zacht en soepel materiaal zonder leer, 100 procent veganistisch. Dit is de omschrijving van een paar laarzen in de Dr. Martens webshop. Schoenen uit de nieuwe veganistische collectie verkopen erg goed, weet de klantenservice. "Als we een nieuw model delen, vragen mensen steeds vaker of het ook in de vegan-uitvoering te koop is."

Meer veganisten

De veganisten zijn dan ook een snel groeiende doelgroep. Volgens Debby van Velzen, woordvoerder van de Nederlandse Vereniging voor Veganisme (NVV), steeg het aantal veganisten in Nederland van 70.000 mensen begin 2016 naar 100.000 mensen eind van vorig jaar. "Het is onderhand bijna hip om jezelf veganist te noemen", aldus Van Velzen.

Veganisten gebruiken niets waar dierlijke producten of bijproducten voor zijn gebruikt. Ze eten geen vlees, vis of zuivel, maar dragen ook geen wol, zijde of leer. Deze materialen vervangen zij door stoffen waarbij geen dieren aan te pas zijn gekomen. Zoals het 'veganistisch leer' dat door schoenwinkels wordt aangeprezen.

Maar waarvan zijn de veganistische schoenen precies gemaakt? Die van Dr. Martens bestaan uit polyurethaan (pu) en polyvinylchloride (pvc). Geen innovatieve materialen, maar dezelfde synthetische stoffen waarmee al jarenlang goedkoop imitatieleer wordt gemaakt. En materialen die niet afbreekbaar zijn en bijdragen aan de plastic afvalberg. Dit terwijl de veganistische schoenen duurder zijn dan de leren modellen.

Volgens veganistische blogger Sophie Carleen is veganistisch leer vooral een marketingtruc. Carleen kocht in 2013 haar laatste leren tas en zwoer sindsdien leer helemaal af. "Ik wilde niet meer bijdragen aan dierenleed door het aan mijn voeten en armen te dragen", vertelt ze. Sinds 2011 houdt Carleen een blog bij over haar streven naar een duurzaam, veganistisch leven.

Carleen ziet de etiketten 'veganistisch' sinds tweeënhalf jaar op allerlei modemerken verschijnen. Maar lang niet altijd omdat die merken op een duurzame, diervriendelijke manier schoenen proberen te maken. "Nepleer is nu ineens veganistisch, maar dat was het natuurlijk altijd al."

Volgens haar zijn er de afgelopen jaren maar enkele kledingmerken bijgekomen die bewust zoeken naar veganistische alternatieven voor leer. Voor het grootste gedeelte krijgen goedkope, synthetische schoenen het stickertje 'veganistisch' opgeplakt.

Onderscheiden van de plastic rommel

Maar er zijn ook meer kleding- en schoenwinkels waar er aandacht is voor duurzame alternatieven voor leer. Mirjam Kramer is bedrijfsleider van Vega-Life in Amsterdam, waar uitsluitend veganistische kleding en schoenen worden verkocht. Drie maanden geleden verhuisde de winkel naar een groter pand. "Tien jaar geleden keken mensen me nog fronsend aan als ik ze vertelde over vegetarische schoenen. Nu zijn ze enthousiast", vertelt Kramer.

Kramer wil zich onderscheiden van de "plastic rommel", die er volgens haar al genoeg op de markt is. De schoenen uit haar winkel zijn nog steeds vaak gemaakt van polyurethaan of polyester, maar ook van de gepatenteerde stoffen Lorica en Vegetan. Deze materialen zijn specifiek ontworpen voor mensen die geen dierlijke producten willen dragen. Ze gaan lang mee en zijn ademend, net als leer.

Milieubelasting

Maar ook voor het maken deze nieuwe materialen wordt er vaak aardolie gebruikt. Zijn de veganistische schoenen, vaak aangeduid met een groene V, wel milieuvriendelijker? Het zijn inderdaad geen biologische materialen, vertelt Kramer. Maar voor het looien van leer worden vaak zware chemicaliën gebruikt. Synthetische stoffen zijn volgens haar minder belastend voor het milieu.

Bovendien is het een misvatting dat een veganistische levensstijl altijd ecologisch verantwoord is. Dat zegt Debby van Velzen van de NVV. "Mensen denken vaak dat veganisme heel milieuvriendelijk is. Dat kan het ook wel zijn, maar het hoeft niet."

Ook Sophie Carleen is zich van de milieu-impact van kunststof schoenen bewust. "Voor de diervriendelijkheid is het natuurlijk beter om geen leer te dragen, maar voor het milieu maakt het niet uit."