50 jaar metro: 'Die eerste dag zal ik nooit vergeten'
"De komst van de metro was destijds echt bijzonder. Het was iets nieuws", zegt Hielke ter Wal. De inmiddels 88-jarige Ter Wal was één van de eerste vijf metrobestuurders in Nederland en herinnert zich nog goed dat op 9 februari 1968, vandaag precies vijftig jaar geleden, de eerste metro door Rotterdam reed.
"Die dag zal ik nooit meer vergeten. Iedereen stond langs het spoor en ik had geholpen om het rijtuig voor de het koninklijk paar rijklaar te maken."
De eerste metrolijn in Nederland werd in het bijzijn van prinses Beatrix en prins Claus geopend. De lijn was slechts 5,9 kilometer lang en was daarmee de kortste ter wereld. Hij ging van Rotterdam Centraal Station onder de rivier de Maas naar Zuidplein.
In het bioscoopjournaal waren in 1968 deze beelden te zien over de eerste Nederlandse metrolijn:
De metro was in Nederland destijds een revolutionair vervoersmiddel. Plotseling konden heel veel mensen in een stad tegelijk in korte tijd van A naar B. Dat was een belangrijke oplossing voor het groeiende autoverkeer. Het netwerk in Rotterdam breidde zich steeds verder uit.
Metrobestuurder Jan Bruinsma reed sinds 1974 jarenlang op de Noord-Zuidlijn. "Voor iedereen die van buiten de stad kwam was het iets gigantisch. Je ging onder de grond rijden." Het was een teken van vooruitgang, vertelt Bruinsma, ook voor Rotterdammers. "Voordat de metro kwam moest je altijd via de bruggen als je van Zuid naar Noord wilde."
Bruinsma is apetrots op de metro, waarmee Rotterdam de hoofdstad jaren voor was. In Amsterdam reed de eerste metro pas in 1977. "We hebben ons rot gelachen toen Amsterdam eraan begon. Huizen die wegzakten en een metronet dat bijna drie keer zo duur werd als beraamd. Hier hielden ze geld over."
Precies vijftig jaar na de eerste rit in de Maasstad bestaat het metronet in Nederland uit maar 120 kilometer spoor. Ter vergelijking: de Londense ondergrondse is in totaal 408 kilometer lang en onder Parijs ligt 215 kilometer aan metrolijnen. Alleen de twee grootste steden in de Randstad hebben een metro. Utrecht en Den Haag niet.
Volgens Bert van Wee, hoogleraar Transportbeleid aan de TU Delft, zijn hier twee belangrijke redenen voor. "Ten eerste zijn onze stedelijke gebieden niet groot genoeg en de auto heeft, mede dankzij een goed snelwegennet, een goede concurrentiepositie. Ten tweede is de fiets een grote concurrent van het stedelijk openbaar vervoer. Door deze twee redenen zijn de kosten al snel hoger dan de baten. Het is niet rendabel."
Van Wee acht de kans daarom niet groot dat het metronet in Nederland zich in de komende jaren sterk zal uitbreiden, al houdt hij een slag om de arm. "Als we in staat zijn om de autogebruik dusdanig te beperken bestaat er een kans, maar ik denk niet dat wij over veertig jaar een sterk uitgebreid metronetwerk hebben."