In het vorige kabinet heeft de top van de coalitie een "meedogenloos" besluit genomen, om de gaswinning niet sneller te reduceren. Met dat besluit is bewust veel risico genomen, waardoor zelfs doden hadden kunnen vallen. Dat zegt oud-inspecteur-generaal van het Staatstoezicht op de Mijnen, Jan de Jong.
Vandaag zal zijn opvolger bekendmaken met hoeveel de gaswinning in Groningen terug moet, omwille van de veiligheid van de Groningers. De Jong verwacht dat alsnog zal blijken dat vermindering aanzienlijk moet zijn, zodat Groningen weer veilig wordt.
Jan de Jong was de baas van het Staatstoezicht op de Mijnen toen de sterkste beving tot nu toe plaatsvond, die bij Huizinge in 2012. Hij adviseerde toen om de gaswinning zo snel mogelijk zo ver mogelijk terug te draaien. Ook stelde hij dat het voor de veiligheid het beste zou zijn om terug te gaan naar 12 miljard kuub, omdat dan geen voelbare bevingen meer zullen plaatsvinden.
Geheim besluit
Maar dat gebeurde niet. Sterker nog: er werd tot zijn verbazing na zijn advies alleen maar meer gas gewonnen. In 2013 werd bijna 54 miljard kuub gas gewonnen in Groningen. Een besluit dat volgens hem in de top van het kabinet is genomen.
"Wij kwamen er in dat jaar 2013 pas in augustus achter. Toen hebben wij dat aangekaart. Toen zei het ministerie: de minister weet ervan, het is een bewuste keus." "Wat kwalijk is, met de kennis van nu, is dat ze een besluit hebben genomen wat niet gepubliceerd is: ze zijn juist méér gaan winnen. Het was een besluit van de coalitietop en dat was een meedogenloos besluit."
Op dat moment waren alle partijen, ook de NAM, het er volgens De Jong al over eens dat meer produceren leidt tot meer en sterkere aardbevingen.
Doden
De Jong vindt het nog steeds onbegrijpelijk. "De hoogste instantie die we in Nederland hiervoor hebben, het Staatstoezicht op de Mijnen, geeft een advies: ga zo veel mogelijk terug. De regering besluit om zich daar niks van aan te trekken. Integendeel: ze gaan zelfs meer produceren. Dus ondanks dat alle partijen het er al over eens waren dat als je meer gaat produceren, er meer en zwaardere bevingen komen."
"Daar is een hoog risico genomen en daarom vind ik het een meedogenloos besluit. Er hadden aardbevingen van tussen kracht 4 en 5 kunnen plaatsvinden. Er hadden doden kunnen vallen."
Achteraf verwijt De Jong zichzelf dat hij zich niet meer heeft ingezet voor het niveau van 12 miljard kuub. Maar, zegt hij, de Tweede Kamer was vanaf het begin op de hoogte van dit advies. En de minister schermde voortdurend met het aspect van de 'leveringszekerheid', en daar heeft het Staatstoezicht geen inzicht in.
Nog even 'cashen'
Ook al is de gaswinning in de jaren na 2013 wel in stappen teruggeschroefd, toch is het volgens De Jong geen verrassing dat er opnieuw zo'n sterke beving was als onlangs in Zeerijp. "Nee, ik was niet verbaasd. Er is een grote relatie tussen het aantal en de zwaarte van bevingen. En het aantal bevingen is niet minder. Dus je kon erop wachten."
Jan de Jong denkt dan ook dat economische belangen de doorslag hebben gegeven om niet al jaren geleden terug te gaan naar het niveau van 12 miljard kuub gas, zoals hij in 2013 adviseerde. Zowel de Staat als oliebedrijven Shell en Exxon, die samen de NAM vormen, verwijt hij nog even te hebben willen 'cashen'.
"En er moest destijds bezuinigd worden, dus om aan de inkomstenkant ook nog terug te gaan, was waarschijnlijk heel moeilijk voor het kabinet. Maar ik denk dat dat ten koste is gegaan van de veiligheid van de Groningers."
