Kind mishandeld vanwege djinn: uitzonderlijk maar niet uniek

• Ivo Landman

  redacteur Online

'Salamu alaikum broeders & zusters. Op zoek naar een goede betrouwbare en goede imam die bekend is met shir, boze oog, bezetenheid.'

'Wat moet je doen als iemand door voodoo getroffen is? Ik weet me geen raad, kan iemand mij informatie geven... Het is heel belangrijk!'

Zo maar twee oproepjes op Marokkaanse forums. Mensen die op zoek zijn naar hulp bij het uitdrijven van een geest, een 'djinn'. Dat zo'n geestuitdrijving uit de hand kan lopen blijkt uit de zaak van de 39-jarige Amina, die vandaag voor de rechtbank in Roermond moest verschijnen. Ze staat terecht voor de mishandeling van haar inmiddels 9-jarige zoon.

Ze zou volgens de aanklacht onder meer zijn handen in een oven hebben gehouden en wattenstokjes in zijn oren hebben gestoken, waardoor de jongen een gehoorbeschadiging opliep. Dat zou ze hebben gedaan omdat islamitische geestelijken haar vermoeden hadden bevestigd dat er een geest in haar zoontje huisde. Na tussenkomst van de Kinderbescherming is de jongen in 2016 uit huis geplaatst.

Aladdin

De djinn (of in het Engels genie) is een oeroud begrip, bekend van het verhaal van Aladdin. Het is een wezen dat zowel goede als slechte bedoelingen kan hebben.

De Arabische term kwam in Marokko terecht toen de oorspronkelijke berberbevolking daar rond het jaar 700 tot de islam werd bekeerd, weet cultureel antropoloog Cor Hoffer. "De berbers hadden voor die tijd meerdere goden. Om de bevolking te bekeren hielden de moslims daar rekening mee. Ze zeiden: er is maar één God, maar er zijn wel djinns."

Hoffer promoveerde in 2000 op religieuze geneeswijzen onder moslims in Nederland en doet daar nog steeds onderzoek naar. Hij wijst erop dat in culturen over de hele wereld geesten worden uitgedreven. "Ook in de Afro-Surinaamse cultuur bijvoorbeeld, maar daar heet het winti. Ik ben zelf katholiek opgevoed, ik zie overal parallellen. Ook in de biblebelt heb je christelijke gemeenschappen waar demonen worden uitgedreven."

Onder moslims is het geloof in geesten wijdverbreid, vermoedt Hoffer. "Als je moslim bent, neem je aan dat die wezens bestaan, want dat staat ook in de Koran. Maar een minderheid hecht waarde aan geestuitdrijvingen."

Imams zijn vaak terughoudend als gelovigen bij hen komen met het vermoeden dat iemand bezeten is. "Het enige dat ze misschien doen is bidden, ofwel Ruqya. Maar rituelen uitvoeren, dat is not done. En daar geld voor vragen, zoals genezers doen, dat mag ook niet."

Maar er zijn alternatieve genezers die die rituelen wel uitvoeren, van kruiden gebruiken tot meer excessieve methoden om de djinn te verdrijven. "Soms maken die genezers misbruik van kwetsbare mensen en proberen ze er beter van te worden, net als er ook alternatieve genezers zijn buiten de islamitische gemeenschap."

De methodes van zo'n genezer kunnen lijken op een scène uit The Exorcist, vertelt psycholoog Assmaa Kammite, die vaker werkt met cliënten die bang zijn dat ze met een geest te maken hebben. "Het gaat niet veel anders. Er worden verzen uitgesproken om de djinn aan te roepen, daarna gaat de genezer de dialoog aan met de geest, en dwingt hij hem het lichaam te verlaten."

Soms gaan genezers verder. Omdat djinns een afkeer van vuur zouden hebben worden er soms brandwonden toegebracht bij een uitdrijvingsritueel. Ook Kammite heeft dat weleens gezien. "Er zijn gevallen van cliënten die naar het buitenland gingen om door een genezer behandeld te worden, en bij terugkeer zie je dan vlekken of littekens. Dat buitenland kan Marokko zijn, maar het kan ook dat zo'n genezer uit bijvoorbeeld Egypte toevallig in Duitsland is."

Volgens de psycholoog is het al uitzonderlijk dat cliënten bezetenheid ter sprake brengen, en ondergaat maar een fractie van hen een uitdrijvingsritueel. Ze stelt mensen die bang zijn voor een djinn vooral vragen. "Ik vraag: denk je dat er sprake is van een religieuze problematiek? En als het antwoord ja is, vraag ik of ze al elders zijn geweest, bij de imam bijvoorbeeld. Als ze behandeld willen worden met heilig water, waarom niet? Baat het niet dan schaadt het niet."

"Ik leg ze wel uit dat die vreemde rituelen geen islamitisch gebruik zijn. En je moet ook wel altijd een medisch traject starten, want klachten over bezetenheid zijn nooit een op zichzelf staand probleem. Net zoals in het geval van Amina. Vaak zijn het mensen in een kwetsbare situatie die hiermee te maken krijgen."