Turkse en Koerdische Nederlanders volgen strijd in Afrin op de voet
Eline de Zeeuw
redacteur Buitenland
Zondag begon het Turkse leger een grondoffensief in Afrin, een Koerdische enclave in het uiterste noordwesten van Syrië. De spanningen in de regio lopen op en worden ook door de leden van de Turkse en Koerdische gemeenschap in Nederland op de voet gevolgd. Hoe kijken zij aan tegen de ontwikkelingen?
Deniz B., een Koerdische Nederlander die bij een advocatenkantoor werkt, noemt het Turkse offensief "enorm onrechtvaardig en onmenselijk". Hij wil niet met zijn hele naam in de media komen. "Het is een oorlog zonder enige reden", zegt hij. "Wat de Turken gebruiken om hun daden te rechtvaardigen, zijn drogredenen."
Nilgun Sahin kijkt daar heel anders tegen aan. De Turks-Nederlandse accountmanager ergert zich aan de manier waarop Nederlandse media over de gebeurtenissen in de regio berichten. "Zo wordt gezegd dat Turkije de Koerden aanvalt, maar dat is niet zo", zegt zij. "Het gaat om een terreurorganisatie. In Nederlandse media wordt het gebracht alsof Turkije een volk aanvalt."
"Je ziet een enorme woede en solidariteit aan Koerdische kant, en een nationalistische koorts aan Turkse kant", zegt Erik-Jan Zürcher, hoogleraar Turkse talen en cultuur aan de Universiteit Leiden. Mensen reageren volgens hem emotioneel. "Wat nu in Noord-Syrië gebeurt, reflecteert enorm op de Koerdische en Turkse gemeenschap in Nederland."
Turken en Koerden in een keurslijf
Dat ziet ook de Turks-Nederlandse Münire Manisa. "Alles wat in Turkije gebeurt, heeft effect op straat in Nederland." Toch geven media geen duidelijk beeld van de verhoudingen tussen Turken en Koerden, zegt de politica. Ze zit in het bestuur van stadsdeel Nieuw-West in Amsterdam. "Media doen geloven dat het vijanden van elkaar zijn. Niets is minder waar. Koerden zijn mijn vrienden en broeders. Maar de PKK en YPG zijn terroristen."
De emoties lopen hoog op, ziet Mirko Jouamer. De Koerdisch-Nederlandse ondernemer denkt dat hardliners de groepen tegen elkaar proberen uit te spelen. "Die proberen Turken en Koerden in een keurslijf te dwingen. Bij welk conflict ook, of dat nou Israël-Palestina is of dit, zie je dat machthebbers hun mensen willen mobiliseren. En dat doen ze door de tegenstander te demoniseren. Dat maakt jou namelijk een held en de ander een boeman. Helaas gebeurt dat nu weer."
Bovendien zijn de Koerdische Nederlanders teleurgesteld in de internationale gemeenschap. "We voelen ons in de steek gelaten", zegt Deniz B. "Wij, de Koerden, hebben geholpen IS te verslaan, een dreiging voor de hele wereld. Maar nu wij bedreigd worden is het stil." Mirko Jouamer deelt dat gevoel. "Ze veroordelen niet wat Turkije doet, en steunen het in sommige gevallen zelfs."
Onrust
De spanningen in die regio zijn soms ook zichtbaar in Europa. Zo gingen maandag Koerden en Turken op de luchthaven van Hannover met elkaar op de vuist. Op Schiphol werd kort geprotesteerd door Koerden. De marechaussee greep in toen de situatie dreigde te escaleren.
Deniz B. verwacht niet dat de spanningen in Nederland tot incidenten zullen leiden. "Koerden en Turken in Nederland zijn wat rustiger van aard dan bijvoorbeeld in Turkije", zegt de Koerdische Nederlander. "Bovendien heeft het geen zin. Het probleem speelt zich ergens anders in de wereld af."
Ook Nilgun Sahin gelooft dat het rustig blijft. De Turks-Nederlandse verwijst naar de diplomatieke rel tussen Nederland en Turkije nadat een Turkse minister uit Nederland werd weggestuurd. "Ik denk dat de Turkse Nederlanders nu goed weten dat we het rustig moeten houden. Een opstand levert niks op."
Nederland kan niet zeggen: het gebeurt in het buitenland, dus we laten het daar.
Münire Manisa denkt juist dat dit nog maar het begin is. "De operatie zie ik niet zomaar eindigen en reacties zullen alleen maar heftiger worden vanaf nu. Een kat in het nauw maakt rare sprongen", zegt ze. "Aanhangers van de PKK in Nederland zullen meer en meer aandacht willen voor Noord-Syrië."
Volgen Manisa is er daarom een belangrijke rol voor Nederland weggelegd in het verlichten van die spanningen. "Nederland kan niet zeggen: het gebeurt in het buitenland, dus we laten het daar. De verantwoordelijkheid ligt ook bij Nederland zelf. Ik hoop dat de politiek dat op tijd inziet."
Mirko Jouamer probeert samen met de Turkse Nederlander Tayfun Balçik al enige tijd die spanningen juist weg te nemen. Ze willen de Turkse en Koerdische Nederlanders dichter bij elkaar brengen. Samen.
In 2015 waren ze te gast in het radioprogramma De Nieuws BV om te praten over de spanningen in Nederland. "Na die uitzending zeiden we tegen elkaar: als we er zo niet uitkomen, moeten we misschien een dialoog creëren", zegt Balçik.
Een vriendschap ontstond en de mannen sloegen de handen ineen. Ze organiseren bijeenkomsten in grote steden. "Sommigen staan daarvoor open, anderen niet. Er is zo'n groot wantrouwen tussen beide groepen", zegt Jouamer. "Het is vaak één grote monoloog naar elkaar toe."
'Terrorist' versus 'fascist'
Balçik, historicus, heeft zelf een Turks-conservatieve achtergrond en ziet dat ook in zijn omgeving. "Ik weet hoe er wordt gedacht over de Koerden. Ze zien hen als terroristen", zegt hij. "En aan de Koerdische kant wordt Erdogan juist een fascist genoemd."
In de dialoogbijeenkomsten lopen de emoties dan ook regelmatig hoog op."Een keer zei iemand tegen mij: 'Turken hebben ons eerst vermoord en nu willen ze erover praten'", zegt Balçik. "Dat moet ik dan incasseren, maar het hoort erbij. Want als we niet naar elkaar luisteren, gaat het de verkeerde kant op."
De Turkse Nederlander wist zijn netwerk onder Koerdische Nederlanders de afgelopen jaren enorm uit te breiden. "Ik heb met sommigen dagelijks contact. En dat had ik een paar jaar terug nooit kunnen bedenken."
