'Negeren constitutioneel hof betekent een nieuwe crisis voor Turkije'
Voor het eerst in de geschiedenis wordt in Turkije een uitspraak van het Constitutioneel Hof genegeerd. Wat de hoogste rechtbank van het land beslist, is volgens de grondwet voor iedereen bindend. Toch denkt de Turkse regering daar op dit moment anders over, in de zaak van twee journalisten die volgens het hof moeten worden vrijgelaten.
De uitvoerende en de rechterlijke macht zijn met elkaar verweven, dat zien we hier gebeuren, zegt advocaat Veysel Ok die de twee journalisten verdedigt, vandaag tegen de NOS. Dat dit nu ook de hoogste rechtbank van het land bereikt, noemt hij een grote crisis voor Turkije.
De twee journalisten, Mehmet Altan en Sahin Alpay, zitten ruim een jaar vast. Ze worden verdacht van terreurpropaganda en indirecte betrokkenheid bij de mislukte staatsgreep van juli 2016. Het Constitutioneel Hof oordeelde donderdag dat het bewijs in hun zaak niet deugt en de twee moeten worden vrijgelaten.
Vice-premier Bekir Bozdag zei vervolgens dat het hof buiten haar mandaat handelt. Een lagere rechtbank in Istanbul weigerde vervolgens het besluit van het Constitutioneel Hof uit te voeren. Tot verbijstering van advocaat Ok werden de twee journalisten vervolgens niet vrijgelaten. De NOS stelde Veysel Ok zes vragen over de kwestie.
Wat was uw eerste reactie toen u de uitspraak van het Constitutioneel Hof hoorde?
We waren erg blij, want in Turkije zitten zo'n 150 journalisten in de gevangenis. Deze uitspraak van het Constitutioneel Hof is een doorbraak. Het hof zegt in zijn uitspraak: nieuws, woorden, artikelen, kunnen niet dienen als bewijs in een rechtszaak. Dat is een grote stap voor alle journalisten in Turkije.
De twee moeten van het hof worden vrijgelaten, waarom is dat niet gebeurd?
Omdat de beslissing van het Constitutioneel Hof volgens de grondwet bindend is, moesten ze direct worden vrijgelaten. We hebben dat meteen aangevraagd bij de rechtbank. De rechtbank weigerde dat verzoek, ze wilden wachten. Ze zeiden dat ze eerst uitleg bij de uitspraak wilden zien.
Toen die uitleg kwam, zeiden ze: het Constitutioneel Hof gaat er niet over, het hof kan niet besluiten ze vrij te laten. De rechtbank kwam met deze nietszeggende en onwettige beslissing. Een lagere rechtbank heeft het recht niet, de luxe niet om te zeggen: ik negeer de beslissing van het Constitutioneel Hof.
Vice-premier Bozdag zegt dat het Constitutioneel Hof zijn mandaat overtreedt, wat vindt u daarvan?
Misschien vindt hij de beslissing niet leuk, misschien respecteert hij die ook niet. Dat mag hij openlijk zeggen. Maar ze zijn wel verplicht deze beslissing uit te voeren. In de grondwet staat dat de uitvoerende en wetgevende macht zich hebben te houden aan de beslissingen van het Constitutioneel Hof. Het feit dat Bozdag dit tegenspreekt, laat zien dat hij tegen zijn eigen grondwet ingaat.
Wat vice-premier Bozdag hoort te doen, is juist de voorwaarden scheppen die nodig zijn om deze beslissing van het Constitutioneel Hof uit te voeren. Zijn kritiek op het hof en het beïnvloeden van het hof, dat gaat in tegen de grondwet. En tegen de onafhankelijkheid van het recht.
Waarom doet die lagere rechtbank zomaar wat de regering zegt, die rechtbank is toch ook onafhankelijk?
Op dit moment zitten meer dan drieduizend rechters en aanklagers in Turkije in de gevangenis. En meer dan vierhonderd advocaten. Sommige rechters zitten vast vanwege de vonnissen die ze velden in een rechtszaak. Dus bij iedere uitspraak die ze doen, lopen ze het risico hun baan te verliezen of in de gevangenis te komen.
Sinds de noodtoestand van kracht is, heeft de onafhankelijkheid van het recht in Turkije veel verliezen geleden. Helaas zijn nu de uitvoerende macht en de rechterlijke macht met elkaar verweven. We zien daar de consequenties van. Iedere rechter denkt bij zijn uitspraken aan zijn eigen toekomst.
Het Constitutioneel Hof wil het een, de rechtbank doet het andere. Wat speelt er achter de schermen?
Wat hier gebeurt, toont aan dat er serieuze onenigheid is binnen de Turkse justitie. Aan de ene kant zijn er degenen die belang hechten aan Europa en de Europese wetten. Dat laten ze zien met dit besluit. Aan de andere kant is er een groep die kiest voor isolatie, door journalisten op te sluiten, het geschreven woord als terreur te bestempelen.
De strijd tussen die twee kampen komt nu boven. Wie deze strijd gaat winnen? Daar zijn we allemaal benieuwd naar. Dit is een zeer kritieke situatie voor de toekomst van Turkije.
Het Constitutioneel Hof wordt genegeerd. Hoe uniek is dit?
Dit is de eerste keer in de geschiedenis van Turkije dat een lokale rechtbank een besluit van het Constitutioneel Hof negeert. Ik heb dit nog nooit meegemaakt. Er is niets veranderd in de wet hierover. Vanwege de politieke situatie in Turkije, kan een lagere rechtbank zich nu verzetten tegen de beslissing van het Constitutioneel Hof.
Dit is geen normale situatie, voor Turkije is dit een echte crisis. Dit is een heel groot probleem, want het Constitutioneel Hof is het hoogste instituut van het land. Een besluit van dit hof, over wie dan ook, moet meteen worden uitgevoerd. Het hof wordt hier schade toegebracht.
