Dijsselbloem: bot, hart op de tong, deskundig (en loslippig over drank)
Sociaal was hij misschien niet de meest handige voorzitter van de Eurogroep. Soms bot, het hart vaak op de tong met stoere opmerkingen over vrouwen, drank en roken als een schoorsteen. Opmerkingen die niet altijd goed begrepen werden.
Hij werd gehaat in Zuid-Europa, maar was de held van de Duitsers. De ultieme bewaker van de euro. Vandaag komt dan toch echt een einde aan Jeroen Dijsselbloem als aanvoerder van de Eurogroep. Een kleine bloemlezing van kwesties die hem (en Europa) vijf jaar lang bezighielden.
Voor de PvdA'er begint het allemaal in december 2012. Europa zit midden in de crisis en er wordt gesproken over een bankenunie. Dijsselbloem is nog maar net minister in het kabinet-Rutte II en hij hoort van zijn belangrijkste adviseur dat er een belangrijk overleg gaande is tussen Frankrijk en Duitsland. "Als je invloed wilt hebben moet je achter die deur zijn", schijnt de adviseur gezegd te hebben.
Dijsselbloem twijfelt nog even of hij de deur wel kan openmaken, maar nog voordat hij z'n gedachte kan afmaken staat hij al binnen. In de kamer zitten Mario Draghi de president van de Europese Centrale Bank, de Duitse minister van Financiën Wolfgang Schaüble, de Franse minister Pierre Moscovici en de toenmalige Eurocommissaris Michel Barnier (nu brexit-onderhandelaar).
Een stoel
Het gesprek gaat over de bankenunie en Dijsselbloem begint zich daar meteen mee te bemoeien. Aangezien er geen stoel meer over is, doet hij dat staande. De vier zijn onder de indruk van de kennis en de ideeën die de nieuwe minister aandraagt.
Als na verloop van tijd duidelijk is dat de Hollander echt niet van plan is om weg te gaan, halen ze een stoel voor hem. Een maand later wordt Dijsselbloem met de steun van Duitsland en Frankrijk gekozen tot Eurogroep-voorzitter.
Geen Eurocommissaris
Vrouwen en drank zijn gevaarlijk terrein voor de voorzitter van de Eurogroep. In een interview op de Nederlandse televisie spreekt hij over zijn voorganger Jean-Claude Juncker. Dijsselbloem typeert hem als een verstokte roker en een drinker.
Juncker kan er niet om lachen en laat via een officiële verklaring weten dat hij geen alcoholprobleem heeft. De timing van de uitspraken is ook verkeerd. De Luxemburger is dan bezig om voorzitter van de Europese Commissie te worden, wat hem later dat jaar ook lukt.
Dijsselbloem biedt wel z'n excuses aan, maar dan is het leed al geschied. Juncker zet een extra dikke streep door de naam van Dijsselbloem, die daardoor geen Eurocommissaris kan worden. De post gaat uiteindelijk naar partijgenoot Frans Timmermans.
Schnaps und Frauen
Dijsselbloem is hardleers, want vorig jaar, opnieuw op een belangrijk politiek moment, heeft hij het wederom over drank en vrouwen. "Als sociaal-democraat vind ik solidariteit belangrijk", zegt hij tegen een Duitse krant. "Maar wie aanspraak maakt op de solidariteit heeft ook plichten. Ik kan niet al mijn geld aan drank en vrouwen - Schnaps und Frauen - uitgeven en vervolgens bij u om bijstand vragen."
Met name Zuid-Europa staat op de achterste benen. Er worden excuses geëist en het onmiddellijke aftreden van de Nederlander als voorzitter van de Eurogroep. Dijsselbloem snapt de ophef niet, hij weigert excuses te maken, komt met een formulering dat het niet tegen specifieke landen is gericht, maar dat het echt gaat over solidariteit en de plichten die dat met zich meebrengt.
Het voorbeeld
Nadat de banken in Cyprus in 2013 zijn gered, zegt Dijsselbloem in het Engels tegen persbureau Reuters dat de redding een voorbeeld is voor toekomstige reddingsoperaties. Op Cyprus wordt gekozen voor de harde lijn, waarbij ook geld van spaarders werd gebruikt.
Zijn opmerkingen zorgen voor onrust op de beurzen. Later realiseert hij zich dat hij het woord template (sjabloon of blauwdruk) niet helemaal van toepassing is. Dat zou later ook blijken, want bij de redding van banken in bijvoorbeeld Italië wordt een ander model gebruikt. Maar de financiële wereld staat even op z'n kop.
Op de vuist
De spannendste tijd voor Dijsselbloem is ongetwijfeld de dreigende grexit, de Grieken die uit de euro zouden worden gezet vanwege alle financiële problemen. De politieke spanningen lopen daarbij hoog op.
Op een gegeven moment vreest de Franse minister Moscovici zelfs dat Dijsselbloem en zijn Griekse collega Varoufakis met elkaar op de vuist gaan. Ze noemen elkaar leugenaar en er hangt spanning in de lucht. Uit voorzorg gaat de kleine Fransman tussen de twee kemphanen in staan. Dijsselbloem zegt er later over dat het inderdaad niet al te vriendelijk verliep, maar dat hij nooit klappen zou uitdelen.
Dat de sfeer tussen de twee meer dan slecht is, is een understatement. Bij een persconferentie schudt Dijsselbloem, bewust of niet, net niet de hand van Varoufakis, maar weet hem wel in het oor te fluisteren dat hij de Europese reddingsoperatie om zeep heeft geholpen.
De verhouding is zo slecht dat Dijsselbloem uiteindelijk aandringt op het vertrek van Varoufakis en rechtstreeks zaken gaat doen met de Griekse premier Tsipras. Varoufakis rangschikt dat in de categorie bedreiging en chantage.
En vandaag neemt Dijsselbloem dus afscheid. Hij wordt opgevolgd door de Portugees Centeno. Aan die opvolging ging ook nog een opvallend moment vooraf van Dijsselbloem: voor de vergadering over de nieuwe voorzitter, leek Dijsselbloem namelijk al te verklappen wie de gelukkige was.
