Wapenwetten vijf jaar na bloedbad Sandy Hook nauwelijks strenger

• Maarten Berkelaar

  redacteur Bureau Washington

Op 14 december 2012 vermoordde Adam Lanza twintig basisschoolkinderen en zes medewerkers van de Sandy Hook Elementary School in Newtown, Connecticut. Deze schietpartij, exact vijf jaar geleden, was destijds de op één na dodelijkste in Amerika. Wat anders was vergeleken met eerdere schietpartijen, waren de leeftijden van de kinderen die omkwamen: allemaal waren ze zes of zeven jaar oud.

Na Sandy Hook werden scholen niet meer als een veilige plek gezien, maar als doelwitten. Er werd opgeroepen tot strengere wapenwetten en meer beveiliging op scholen. Door de grote schok die de schietpartij veroorzaakte, was de verwachting dat die plannen breed gesteund zouden worden.

Daar is beschamend weinig van terechtgekomen, concludeerde oud-president Obama eerder al. Hij noemde het "zijn grootste falen als president".

Adam Lanza had meerdere wapens, maar de meeste slachtoffers maakte hij met zijn AR-15. Dit is een semi-automatische versie van de M16 gemaakt voor burgers. In 1994 werd de productie van dit soort wapens in Amerika voor een periode van tien jaar verboden. De wet werd na 2004 niet verlengd doordat de meeste Amerikanen in die tijd soepelere wapenwetten steunden. Na de schietpartij kwamen er twee belangrijke voorstellen voor strengere wapenwetten.

Het eerste voorstel kwam van senator Dianne Feinstein. Zij stelde voor de oude wet uit 1994 weer nieuw leven in te blazen. Belangrijk verschil was dat deze na 10 jaar niet meer automatisch zou verlopen. Het wetsvoorstel strandde in de Senaat, vooral door tegenwerking van de wapenlobby en het gebrek aan Republikeinse steun.

Hierna kwam het Manchin-Toomey voorstel. Senatoren Joe Manchin (Democraat) en Pat Toomey (Republikein) stelden strengere controles voor bij de verkoop van wapens. De wet werd door negentig procent van de Amerikaanse bevolking gesteund. Maar ook deze wet haalde het niet in de Senaat. Opnieuw lagen de Republikeinen en de invloedrijke wapenlobby dwars. Een zichtbaar gefrustreerde Obama sprak van een "beschamende dag" voor Washington.

De AR-15, het wapen dat de schutter gebruikte, is na de schietpartij een van de meest beruchte wapens geworden. De families klaagden de fabrikant van het wapen aan, Remington. Zij stelden dat de fabrikant het wapen bewust aanprees bij een risicovolle groep van jonge mannen, onder wie Adam Lanza. De zaak loopt nog, maar ondertussen is de AR-15 nog te koop, hoewel dit type wapen ook na Sandy Hook vaak is gebruikt bij grote schietpartijen.

Het enige succes in de zoektocht naar strengere wapenwetten is zichtbaar in de afzonderlijke staten. Connecticut, Maryland en New York hebben als enige staten strengere wapenwetten ingevoerd naar aanleiding van Sandy Hook.

Tot nu toe heeft de schietpartij dus weinig tot geen invloed op wapenwetten gehad. En de verwachting is dat de massaschietpartijen van de afgelopen jaren daar geen verandering in brengen. Volgens Britse journalist Dan Hodges was de hoop op strengere wapenwetten na Sandy Hook al verloren: "Toen Amerika besloot dat het vermoorden van kinderen acceptabel was, was het voorbij."

De schietpartij op Sandy Hook heeft wél een duidelijk effect gehad op de manier waarop scholen naar veiligheid kijken. Als gevolg van de schietpartij hebben scholen de beveiliging behoorlijk opgeschroefd. Zo zijn er nu oefeningen voor wanneer er een schutter de school betreedt, de schoolgebouwen zijn beter beveiligd tegen indringers, en in sommige scholen lopen er gewapende bewakers over het terrein.

Dat dit ook daadwerkelijk nodig en effectief is, werd vorige maand nog bewezen. Toen probeerde schutter Kevin Neal met een semi-automatisch wapen de Rancho Tehama Elementary School binnen te dringen. Doordat de school binnen een minuut werd vergrendeld en gebarricadeerd, werd het voor de schutter onmogelijk om de school binnen te dringen. Zo werd een bloedbad voorkomen.