Rutte heeft begrip voor alle vragen, maar zwijgt over IS-strijder

Het kabinet wil niets kwijt over de zaak van de Syrische IS-strijder die vrij in Nederland rondliep of rondloopt, en eerder bij een debatavond in De Balie opdook.

"Ik begrijp dat mensen geschrokken zijn. Natuurlijk", zegt premier Rutte op alle vragen tijdens zijn wekelijkse persconferentie. "Maar ik kan hier niet op ingaan."

Daar zijn twee redenen voor, zegt Rutte. Ten eerste geeft dat inzicht in de werkwijze van de veiligheidsdiensten AIVD en MIVD, en de samenwerking met andere veiligheidsdiensten. "En daar kunnen terroristen dan hun voordeel mee doen", zegt Rutte.

Ten tweede is er het risico dat wat in het openbaar wordt gezegd, een rol kan gaan spelen in een toekomstig strafproces wegens terrorisme, zegt Rutte. "Dat dwingt ons tot grote terughoudendheid."

Inschattingsfout

Volgens de directeur van De Balie Yoeri Albrecht, waar de IS'er opdook, hebben de autoriteiten een inschattingsfout gemaakt. De organisatie vond de avond zelf risicovol. Maar de inlichtingendiensten en politie dachten daar anders over, zegt hij tegen de NOS.

Journalisten willen van premier Rutte weten of dit waar is. Maar ook hier wil hij niets over zeggen. "Voor ons is dus niet te controleren of hier niet een grote fout is gemaakt?" concludeert een journalist. "Zo is het", zegt Rutte.

Voor de Tweede Kamer ligt dat iets anders. Daar kunnen fractievoorzitters, als zij dat willen, vertrouwelijk worden bijgepraat in de 'commissie-Stiekem' over AIVD-zaken, en dus ook over deze IS'er. Voorwaarde is wel dat zij hun mond houden, ook als de AIVD een fout heeft gemaakt. Zij moeten dat dan achter de schermen zien op te lossen.

Preventief

Het CDA wil weten waarom de politie niet op de bijeenkomst aanwezig was. D66 spreekt van een "alarmerende kwestie". De VVD en de ChristenUnie vinden dat de IS'er net zo goed opgepakt kan worden, nu toch bekend is dat hij wordt gevolgd. De PVV wil dat mensen die worden verdacht van jihadisme preventief worden vastgezet.

Premier Rutte voelt hier niets voor. "We kunnen ook morgen de democratie afschaffen. Maar daar ben ik ook geen voorstander van."

Eerder vandaag zei minister Grapperhaus van Justitie en Veiligheid in "algemene zin" dat mensen die een mogelijk gevaar zijn pas aangehouden kunnen worden als er "voldoende juridische gronden zijn".

Verder zegt hij dat personen die een gevaar voor de nationale veiligheid kunnen vormen zeer nauwlettend in de gaten worden gehouden. De IS'er werd waarschijnlijk ook gevolgd om te kijken met wie hij contact had.

Niet gezwegen

Helemaal hebben de veiligheidsdiensten overigens niet gezwegen. Het bericht over de IS'er kwam in het nieuws nadat bronnen rond veiligheidsdiensten aan Nieuwsuur en de Volkskrant hadden bevestigd dat de man een "zwaar geval" is, dat hij 31 jaar oud is en met een vals paspoort reisde. Hij wordt al maanden in de gaten gehouden door de AIVD.

De kwestie wordt volgende week in de Tweede Kamer besproken, maar de vraag is of er dan wel meer informatie naar buiten komt.