'Hopeloosheid en hulpeloosheid' van kanker bracht Pinedo tot innovatie
Ik verzette me tegen de gedachte dat ik voor deze patiënten helemaal niets zou kunnen doen. Dat zij onder mijn ogen zouden sterven en ik met lege handen zou staan. Het gaf me zo'n intens machteloos gevoel.
Dit zijn de woorden van de vooraanstaande kankerspecialist Bob Pinedo. Over zijn halve eeuw strijd tegen de belangrijkste doodsoorzaak van Nederland, verscheen deze week het boek De ontdekkingsreis van Bob Pinedo, patiëntendonker en kankerwetenschapper. Premier Rutte ontving vandaag het eerste exemplaar.
Pinedo begon zijn carrière als chef de clinique interne geneeskunde bij het UMC Utrecht. "Het was het stenen tijdperk van de medische oncologie. Vergeleken met nu was er eigenlijk heel weinig", vertelt hij in NOS Met het Oog op Morgen. Hij is verbluft over het gebrek aan behandelmogelijkheden van kanker. De 'hopeloosheid en hulpeloosheid' van de chemotherapie van kanker, noemt hij het nu.
Het werd de drijfveer om zich te verdiepen in de ziekte. "Mensen met uitzaaiingen gilden het uit van de pijn. Dat beeld trof me enorm."
Weerstand
"In die tijd werden bij borstkanker eigenlijk altijd de borsten geamputeerd", memoreert Pinedo. "Tegenwoordig weten we dat er diverse typen borstkankers zijn, met ieder een eigen behandeling."
De borsten hoeven niet meer altijd weg en de spieren blijven gewoon zitten. "Toen ik begon, stierf driekwart van de borstkankerpatiënten, nu is dat een kwart."
Zijn zoektocht bracht hem naar de VS, waarna hij met de invoer van medicijnen begon. Zo kon hij starten met de eerste 'platinabehandeling' van Europa, bij een collega-arts met zaadbaltumor. "Hij werd er doodziek van, maar genas. De uitzaaiingen verdwenen en keerden nooit meer terug."
Pinedo was vaak zijn tijd vooruit en stuitte op de nodige weerstand bij de medicijnen die hij introduceerde. Zo zou het middel Andriamycine leiden tot hartafwijkingen. Bij de juiste dosering bleek dat mee te vallen. Inmiddels krijgen duizenden mensen het medicijn. De oncoloog is "trots" dat hij "altijd doorgezet heeft".
Door lot getroffen
Drie jaar geleden trof het lot zijn twee dochters. In hetzelfde jaar werd bij hen kanker gediagnosticeerd. "Dat was verschrikkelijk. Op dat moment heb je zelf ook kanker." Daarnaast had Pinedo er moeite mee zich niet met de behandeling te bemoeien, maar de behandelaars waren gelukkig "heel coöperatief".
Die periode heeft van Pinedo een andere dokter gemaakt. "Ik geef nu nog meer tijd aan mijn patiënten", zegt hij terugkijkend. "Ik verdiep me in iedere casus en bekijk iedere scan."
Kanker verslaan
Lange tijd was het veranderen van kanker als terminale ziekte naar chronische ziekte het hoogste doel in de kankergeneeskunst. Pinedo streeft daarentegen naar definitieve genezing. "Met alle methodes die we nu hebben, kunnen we mensen vrij lang in leven houden. Op een gegeven moment krijg je dan talloze mensen die rondlopen met kanker. Dat vergt een enorme belasting van de maatschappij."
Eerder de kanker diagnosticeren en zorgen voor preventie, luidt Pinedo's streven. Dan wordt het mogelijk om kanker definitief te overwinnen.