Onbegrip voor vruchtbaarheidsproblemen bij mannen: 'Neem dan een hond'

• Roselien Herderschee

  redacteur Zorg

Vruchtbaarheidsproblemen en ongewild kinderloos zijn gaat net als bij vrouwen ook bij mannen gepaard met heel veel verdriet. Het Radboudumc in Nijmegen vindt dat er meer aandacht moet komen voor de impact van vruchtbaarheidsproblemen op de psyche van de man.

"Ik merk het zelf in mijn spreekkamer. Je aandacht gaat toch snel uit naar de vrouw", zegt Didi Braat, hoogleraar voortplantingsgeneeskunde. "Zij is degene die hormoonstimulaties en puncties ondergaat. Maar telkens als ik vraag: 'en meneer, hoe is dat nou voor u?', merk ik weer hoe veel verdriet daar zit. Hoe moeilijk ook mannen het ermee hebben."

Gerjan Teselink en zijn vrouw kregen vijf jaar geleden te horen dat het niet mogelijk was zwanger te worden via de natuurlijke weg. "Het romantische idee van samen een kindje krijgen veranderde in een heel medisch verhaal", vertelt hij.

Bekijk hieronder het verhaal van Gerjan:

Het traject ging gepaard met veel spanning en emoties, zowel bij Gerjan als bij zijn vrouw. En hij kon die emoties maar moeilijk delen. "Bij vrouwen is het bespreken daarvan toch meer gebruikelijk", legt hij uit. "Mijn vrouw kon terecht bij vriendinnen die met haar meeleefden. Voor mannen is dat anders. Bij mij vroegen mensen hooguit naar het proces, niet naar mijn gevoelens."

Braat ziet op haar poli veel paren die kampen met vruchtbaarheidsproblemen. Jaarlijks melden ongeveer 1500 paren met een onvervulde kinderwens zich bij het Radboudumc. Bij 30 procent ligt de oorzaak bij de vrouw, bij 30 procent bij de man en in 30 procent van de gevallen ligt het bij allebei. In de overige 10 procent van de gevallen kan geen oorzaak gevonden worden.

In het Radboudumc melden zich veel paren waarbij het probleem bij de man ligt. Het ziekenhuis is gespecialiseerd in de zogenoemde TESE-behandeling. Als er geen zaadcellen in de zaadlozing zitten, neemt de uroloog bij de TESE-behandeling een stukje weefsel weg uit de zaadbal. In het lab wordt gekeken of daar zaadcellen in zitten.

Bij ongeveer de helft is dat het geval. Die zaadcellen kunnen dan gebruikt worden voor ICSI, een vorm van IVF. Vooral de groep 'TESE-mannen' ervaart een hoge mate van hulpeloosheid (het vruchtbaarheidsprobleem beheerst het leven) en minder sociale steun, blijkt uit onderzoek van het Radboudumc.

"Uit onderzoeken weten we dat mannen hun problemen veel minder met anderen bespreken dan vrouwen", zegt Braat. "Terwijl ik merk dat mannen juist erg veel last hebben van schuldgevoelens. En dat schuldgevoel gaat vaak best ver, richting partner, maar bijvoorbeeld ook richting de ouders, die geen opa en oma worden. Of schuldgevoel omdat ze de stamboom niet voort kunnen zetten."

Taboe

Schaamte speelt volgens Braat een grote rol bij het in stand houden van een taboesfeer rondom het onderwerp. "Mannen verbergen het toch vaak, omdat ze het gevoel hebben dat het hun mannelijkheid aantast. Ik had laatst een patiënt die op zijn werk telkens zei dat hij last van zijn rug had als hij voor de vruchtbaarheidsbehandeling naar het ziekenhuis moest. Dan denk ik, wat verdrietig toch. Als je je been breekt, kun je dat toch ook gewoon zeggen?"

Gerjan vertelt dat hij en zijn vrouw naar de buitenwereld juist altijd heel open zijn geweest. "Ook op mijn werk wisten mensen het. Ik heb daarbij ook weleens verteld dat dat door mij komt. Ik moest natuurlijk veel naar het ziekenhuis. Daar kreeg ik op mijn werk gelukkig wel de ruimte voor."

Ondanks die openheid miste hij toch de aandacht voor zijn gevoelens. "Daar is veel minder ruimte voor. De focus tijdens het hele traject is gericht op de vrouw, daar moet het ook allemaal gebeuren. Mijn taak zit er op. Maar ik voel er natuurlijk ook van alles bij", zegt Teselink.

Braat benadrukt dat professionals moeten leren vragen aan de man: maar hoe is dat nu voor u? "Ik probeer het studenten in ieder geval altijd mee te geven. Ook in het Radboudumc kan dat heus nog beter. Braat wil graag dat mannen vaker handvatten aangereikt krijgen, om om te leren omgaan met schuldgevoelens. "Daar kunnen bijvoorbeeld psychologen bij helpen".

Ook voor de omgeving valt er volgens haar nog een verbeterslag te maken. "De omgeving weet zich vaak geen houding te geven.", zegt Braat. "Je kunt toch ook een hond nemen?, klinkt het dan. Of jullie kunnen lekker zo vaak op vakantie als je wilt! Of kinderen hebben is ook niet alles. Allemaal erg pijnlijk natuurlijk. Als je niet goed weet wat te zeggen, kun je dat ook benoemen. Dat kan weer opening bieden."