'Schrappen dividend-taks hard nodig in strijd met Britten en Amerikanen'

• André Meinema

  Verslaggever economie

Het nieuwe kabinet wil de dividendbelasting afschaffen. Het belastingtarief voor de winstuitkering waar particuliere beleggers en buitenlandse investeerders mee te maken hebben, gaat van 15 procent naar nul. Dat kost de staat 1,4 miljard euro aan belastinginkomsten. Daartegenover staat dat Nederland een vestigingsplek wordt, en dat Nederlandse bedrijven interessanter worden om in te investeren.

Maar waarom geeft het kabinet zomaar 1,4 miljard euro weg, die bovendien grotendeels in de zakken verdwijnt van buitenlandse beleggers? Opmerkelijk is dat in geen enkel verkiezingsprogramma iets over de dividendbelasting stond. Het bedrijfsleven zou er stevig voor gelobbyd hebben, en bedrijven als Shell en Unilever zouden zelfs gedreigd hebben hun hoofdkantoren te verplaatsen. Het idee: multinationals, het grootkapitaal, dicteren Den Haag en hebben het kabinet aan een touwtje.

Hevige strijd

VNO-NCW, de koepel van grote Nederlandse ondernemingen, heeft de onderhandelaars bij de formatie nadrukkelijk gewezen op zaken als investeringsklimaat en de dividendbelasting. "De negatieve effecten van de dividendbelasting op het vestigingsklimaat en het aantrekken van nieuwe hoofdkantoren zijn al meer dan tien jaar onderwerp van debat", zegt werkgeversvoorzitter Hans de Boer. "Bedrijven uit de hele wereld zoeken een vestigingsplaats, of ze nu uit China, India, Japan of de VS komen. De concurrentie neemt toe en Nederland moet zijn vestigingsklimaat continu blijven verbeteren voor de welvaart."

Terecht, vindt oud-Shell-topman Jeroen van der Veer. "In de afgelopen 15 jaar is in Nederland niet veel veranderd als het gaat om het investerings- en vestigingsklimaat. Elders wel."

Bovendien komt de brexit daar nog bij, die het thema van dividendbelasting extra urgent maakt. Groot-Brittannië heft al nul procent belasting op het dividend. En de belangrijkste investeerders en beleggers in multinationals zijn buitenlandse partijen. Shell pleit naar eigen zeggen al 12 jaar voor verlaging of afschaffing van de dividendbelasting.

In de discussie over het behoud van Nederlandse bedrijven naar aanleiding van de vijandige overnamepogingen van AkzoNobel en Unilever speelde de dividendbelasting ook al. "Er wordt vanuit het Verenigd Koninkrijk en de VS een hevige strijd gevoerd om bedrijven en op het punt van de dividendbelasting is Nederland extra kwetsbaar", stelt Hans de Boer. "Met de dividendmaatregel wordt het risico op vijandige overnames van succesvolle Nederlandse bedrijven kleiner."

Shell, AkzoNobel en Philips ontkennen dat is gedreigd met het verplaatsen van het hoofdkantoor en dat dit ook niet aan de orde is. "Hoofdkantoren verplaatsen doe je ook niet zomaar even. Dat is echt verschrikkelijk", zegt Van der Veer. Nog daargelaten dat bedrijven met oer-Hollandse wortels een plaats in de Nederlandse economie en de beurs niet gauw zullen verruilen voor iets anders.

Een hoofdkantoor in huis hebben is meer dan een kantoor met een paar honderd banen. En een hoofdzetel betekent macht en prestige, en zorgt voor veel extra banen. Eromheen hangen tal van diensten en bedrijven, zoals advocaten- en accountantskantoren, adviseurs en banken. Zie de Amsterdamse Zuidas.

Shell is Brits-Nederlands en gaf in 2005 de duale structuur op en koos voor Den Haag als hoofdkantoor. Het bedrijf heeft zowel een beursnotering in Londen als in Amsterdam, maar met twee verschillende soorten aandelen: Shell A en Shell B. Bij de Shell B-aandelen wordt bij dividend geen dividendbelasting ingehouden, wat zorgt voor een raar koersverschil en onduidelijkheid bij beleggers. Shell zou dat verschil graag opheffen. Schrappen van de dividendbelasting maakt Nederlandse aandelen aantrekkelijker voor beleggers, denkt Shell.

Het is voorstelbaar dat, als de dividendbelasting in Nederland op 15 procent blijft staan, Shell besluit om op termijn de beursnotering in Nederland op te zeggen en alleen aan de Londense beurs verhandeld wil worden. Voor de AEX zou dat een zware aderlating zijn. Shell is in zijn eentje goed voor een zesde van de beurs.

Vertrek hangt boven de markt

Het eveneens Brits-Nederlandse Unilever staat er iets anders in. Na de mislukte overnamepoging van Kraft-Heinz heeft het bedrijf nieuwe strategische keuzes gemaakt en onder meer het dubbele hoofdkantoor in Rotterdam en Londen ter discussie gesteld. Dat moet het bedrijf simpeler en flexibeler maken. Eind dit jaar wordt de knoop doorgehakt. Het vertrek hangt om zo te zeggen al boven de markt.

Unilever wil niet zeggen of de afschaffing van de dividendbelasting helpt om het hoofdkantoor in Rotterdam te houden.