50 jaar seksuele voorlichting: van lesje biologie naar sexting
Vijftig jaar lang geeft Rutgers seksuele voorlichting aan Nederland. In die vijf decennia is de maatschappij ingrijpend veranderd en kreeg Rutgers steeds andere vragen voorgeschoteld. Het lesje biologie uit de jaren 60 is anno 2017 ingewisseld voor de plus- en minpunten van sexting. Seksuoloog Yuri Ohlrichs schetst de verschillende decennia.
Jaren 70: introductie van seks voor de lol
"Het was de tijdsgeest van 'Baas in eigen buik', het beter toegankelijk maken van anticonceptie. Je kon in die jaren niet even naar de drogist om een condoom te kopen. Je moest echt lid zijn van een vereniging. Eind jaren zeventig werden er daarom bijna tachtig Rutgershuizen geopend. Daar kon je terecht voor de pil of condooms. De boodschap: seks is niet alleen om kinderen te krijgen. Je mag het ook gewoon voor je plezier doen."
Jaren 80: de schaduwkant van vrije seks
"Met de opkomst van aids kregen de gevaren van vrije seks steeds meer aandacht. Een condoom gebruikte je niet alleen meer om geen kinderen te verwekken, maar ook om geen seksueel overdraagbare aandoeningen te krijgen. In de voorlichting op scholen sloeg de toon hierdoor helemaal om. Het was voor leraren veel makkelijker om te waarschuwen voor gevaren, dan om het ook over het plezier van seks te hebben. Dus zette Rutgers zich in om ook op de leuke kanten te blijven wijzen."
Jaren 90: seks genormaliseerd
"In die jaren dacht de politiek dat de seksuele vorming in Nederland wel op orde was. Er was voorlichting op scholen, de pil was via de huisarts te verkrijgen en condooms waren voor iedereen toegankelijk. Ook op tv werd seks normaal, met programma's als Seks met Angela en Seks voor de Buch. Rutgers verloor hierdoor subsidie en de Rutgershuizen werden gesloten. Maar als Rutgers vonden we dat bij voorlichting op scholen te weinig aandacht bleef voor de leuke kanten van seks."
Jaren 00: steeds extremer
"Vanaf 2000 zag je weer een omslag. Het internet kwam op en maakte seks nog toegankelijker. In programma's als Spuiten en slikken werd in geuren en kleuren gesproken over seks. Maar dat was allemaal gericht op extremen. Je mist de basis: hoe weet je dat je iemand echt leuk vindt? Hoe laat je dat aan de ander zien? Het ontdekken van de basis van seks, dat blijft de kern van seksuele voorlichting."
Porno is net de Donald Duck: leuk om te lezen en er zitten herkenbare dingen uit het echte leven in, maar het grootste deel is pure fictie.
Jaren 10: digitale seks
"De afgelopen jaren vult Rutgers de voorlichting over die aspecten van seks en seksualiteit aan met lessen over sexting (het verspreiden van seksueel getinte foto's via mobiele media). Het is nieuw, dus oudere generaties schreeuwen weer moord en brand over de gevaren. Maar er zitten ook positieve kanten aan. Het is ook een manier om je seksualiteit te ontdekken. Je moet alleen goed weten wat je zelf wel en niet wilt."
"Belangrijke verandering met de komst van sociale media is dat de beelden ook ongevraagd bij je komen. Ook als je er niet actief naar zoekt kun je geconfronteerd worden met naakt en porno. Een belangrijke rol voor Rutgers is om uit te leggen dat je daar best naar mag kijken en van mag genieten, maar dat het slechts een klein fragment is van seksualiteit. Het is een totaal gekunstelde en verzonnen wereld. Het is net de Donald Duck: leuk om te lezen en er zitten herkenbare dingen uit het echte leven in, maar het grootste deel is pure fictie."
#MeToo: mythes laaien op
"De afgelopen weken gaat het onder de hashtag MeToo veel over grenzen binnen seksualiteit. Daarbij zie je helaas ook de oude mythes weer oplaaien: vrouwen die condooms op zak hebben, zijn uit op seks. Mannen willen altijd seks en grijpen elke kans die ze krijgen aan. Deze misverstanden moeten echt uit de wereld. Er moet meer aandacht komen voor seksuele diversiteit."
"En dan niet alleen diversiteit zoals meer aandacht voor LHBT'ers, maar ook de verschillende manieren waarop mensen seks beleven. Wat vind jij fijn? Wat verwacht je van de ander? Hoe vaak heb je zin in seks? We houden ons vaak vast aan van die slappe onderzoekjes als 'Nederlanders hebben gemiddeld twee keer per week seks'. Maar je kunt er geen gemiddelde op plakken. Spreek je twintig mensen dan hoor je twintig verschillende verhalen. En dát moeten we benadrukken bij seksuele voorlichting."