Waarom willen Catalanen onafhankelijkheid?
"Waarom? Dat vragen wij ons ook vaak af", antwoordt een oudere dame in het Parc de la Ciutadella, het stadspark in het centrum van Barcelona. Ze wandelt samen met haar man voor het Parlementsgebouw van Catalonië en lijkt verrast door mijn vraag. "Tja, omdat we zo niet langer door kunnen. Omdat we geslagen werden toen we wilden stemmen. Het referendum was niet legaal, maar stemmen is toch geen misdrijf?"
"Het is ook een geldkwestie", vult haar man aan. Zij pakken het grootste deel van de taart, en laten maar weinig over. Wij betalen voor de rest van Spanje." Een jonge vrouw die verderop met haar zoon aan het spelen is, ziet de cultuurverschillen als de belangrijkste reden. "We zijn gewoon anders. Het is ook een gevoel. Je moet hier wonen om het echt te kunnen begrijpen."
Het proces
Volgens de Catalaanse journalist en schrijver Guillem Martínez is de drang naar een onafhankelijk Catalonië pas iets van de laatste vijf tot zeven jaar. Hij schreef een boek over 'het proces', zoals de Catalanen de strijd voor onafhankelijkheid noemen. "Als we geen economische crisis hadden gehad, dan was dit allemaal niet gebeurd", legt hij uit.
De Catalaanse regioregering heeft toen hard bezuinigd, nog voordat Madrid met eigen bezuinigingsmaatregelen kwam. "Wat ze heel slim hebben gedaan, is dat het ze gelukt is om Madrid de schuld te geven voor de daling van de welvaart. De propaganda heeft z'n werk gedaan."
Gevaarlijk ideaal
Maar ook Spanje is volgens hem schuldig aan deze politieke crisis. De centrale regering wil maar niet accepteren dat het land een samenraapsel is van verschillende culturen en volkeren. "Spanje luistert niet naar de Catalaanse minderheid. Hun ideaal is de eenheidsstaat. Dat is gevaarlijk, achterlijk, pijnlijk en lui."
Martínez schat dat zo'n 40 procent van de Catalanen voor onafhankelijkheid zijn. Maar die zijn wel steeds fanatieker geworden, met name door de effectieve propaganda van deelstaatregering. Rationele argumenten doen er niet meer toe. "Ze storten zich in het ongewisse zonder om te kijken."
Vandaar al die verschillende antwoorden, als je in Catalonië vraagt waarom de regio een zelfstandig land zou moeten worden.
"Ik ben helemaal niet voor onafhankelijkheid", zegt een vrouw die in het park de krant leest. "Maar het is een erezaak geworden. Ik sta achter al die mensen die voor het proces strijden." Zoals Guillem Martínez zegt: "Het waarom is niet zo eenvoudig."