Dijsselbloem: een rode ingenieur in de Eurogroep

Nu Jeroen Dijsselbloem de Haagse politiek verlaat, vertrekt een van de meest ervaren mensen van het Binnenhof. PvdA'er Dijsselbloem was de afgelopen jaren voortdurend in het nieuws als minister van Financiën en voorzitter van de Eurogroep, maar ook in de jaren daarvoor had hij al allerlei functies in de politiek.

De geboren Eindhovenaar geldt als een politiek dier. Na zijn studie landbouweconomie in Wageningen was hij onder meer medewerker van de PvdA in het Europees parlement en in de Tweede Kamer. Ook zat hij in de gemeenteraad in Wageningen. In 2000 werd hij lid van de Tweede Kamer en hij bleef dat, met een kleine onderbreking, tot 2012. Toen werd hij minister van Financiën in het tweede kabinet-Rutte.

Onderwijsvernieuwing

Dijsselbloem werd door zijn partij in zijn beginjaren neergezet als een van de 'rode ingenieurs': net als onder anderen Diederik Samsom was hij een universitair geschoolde PvdA'er met een 'B-achtergrond'.

Als Kamerlid voerde hij onder meer het woord over integratie en onderwijs. Hij was ook voorzitter van een parlementaire commissie die de onderwijsvernieuwing onderzocht. Een van zijn voornaamste conclusies (in 2008) was dat de overheid de zorg voor kwalitatief goed onderwijs had verwaarloosd en dat er voorlopig minder moest worden vernieuwd.

In zijn periode als Kamerlid haalde hij ook geregeld het nieuws door zijn protesten tegen gewelddadige computergames en videoclips. Door critici werd toen smalend over hem gezegd dat zijn ideeën beter bij de ChristenUnie pasten. Zijn imago was dat van een 'rechtse PvdA'er'.

Ongekende bezuinigingen

Dijsselbloem was in 2012 een van de twee PvdA-onderhandelaars in de formatie. De andere was partijleider Samsom, van wie hij een vertrouweling is. Zijn grote bekendheid als politicus kreeg Dijsselbloem natuurlijk als minister van Financiën en Eurogroep-voorzitter. Als minister was het zijn belangrijkste klus om de schatkist weer op orde te brengen en eraan mee te helpen Nederland uit de crisis te halen. Onder zijn leiding kwam een ongekend pakket aan bezuinigingen tot stand, dat hij stoïcijns verdedigde tegen de soms keiharde kritiek.

Bij de presentatie van zijn laatste begroting benadrukte hij dat Nederland er sinds het begin van het kabinet veel beter voorstaat, dat er nu meer werk is en dat de staatsschuld is afgenomen.

Griekenland

Kort na zijn aantreden als minister werd Dijsselbloem ook voorzitter van de Eurogroep. Met name zijn eerste periode stond in het teken van de schuldencrisis in Griekenland. Hij toonde zich toen een rechtlijnige onderhandelaar, die geregeld in botsing kwam met het Griekse kabinet. Vooral zijn conflicten met de toenmalige Griekse minister Varoufakis liepen hoog op.

Onder leiding van Dijsselbloem dwong de Eurogroep economische hervormingen af van de Grieken, die gepaard gingen met ingrijpende bezuinigingen. Op kritiek daarop antwoordde hij dat de economische crisis in Griekenland veroorzaakt was door de enorme structurele problemen in dat land en dat die nu eenmaal moesten worden aangepakt.

Vijf jaar voorzitter

Dijsselbloem bekleedt het voorzitterschap van de Eurogroep sinds januari 2013 en blijft aan tot januari volgend jaar. In de tussentijd is wel eens geprobeerd om hem te vervangen, maar Dijsselbloem hield uiteindelijk altijd steun en hij mag nu dus zelfs zijn termijn afmaken tot na zijn ministerschap.

In zijn periode als Eurogroep-voorzitter waren er een paar relletjes. Dijsselbloem maakte excuses aan de Luxemburgse politicus Juncker, nadat hij die een "verstokte roker en drinker" had genoemd. Juncker was de voorganger van Dijsselbloem als voorzitter van de Eurogroep en inmiddels is hij voorzitter van de Europese Commissie.

Dijsselbloem veroorzaakte ook enige ophef met een interview waarin gesproken werd over het reddingsplan voor Cyprus als 'blauwdruk' voor de rest van de Europese bankensector. De uitspraak leidde tot dalende koersen op de effectenbeurzen: veel Europeanen waren bang dat ze een deel van hun spaargeld konden kwijtraken, net als spaarders met hoge tegoeden in Cyprus. Dijsselbloem zou het Engelse woord 'template' (blauwdruk) hebben gebruikt, maar hij ontkende later dat hij dat woord in de mond had genomen en zei dat hij het woord template niet eens kende.

Voorkeurstemmen

Dijsselbloem, die behalve veel kritiek ook veel lof kreeg voor de manier waarop hij miljarden heeft bezuinigd op de rijksbegroting, werd in 2013 door de parlementaire pers gekozen tot politicus van het jaar. Bij de afgelopen Kamerverkiezingen haalde hij ruim 50.000 voorkeurstemmen; bij de PvdA kreeg alleen lijsttrekker Asscher er meer.

De vertrekkende politicus, die nog steeds in Wageningen woont, heeft als hobby onder meer het houden van kippen en varkens en het werken in de moestuin. Hij heeft wel eens verteld dat hij elke ochtend zijn varkens voert. "Ik moet elke ochtend de modder van mijn schoenen poetsen; daar blijf je normaal van."