Aftapwet-referendum op komst: 300.000 handtekeningen verzameld
De kans dat het referendum over de 'aftapwet' wordt gehouden, is groot. De studenten die het initiatief namen voor het referendum hebben inmiddels meer dan 300.000 handtekeningen verzameld. Dat is het vereiste aantal om een referendum af te dwingen.
Hoeveel mensen zich precies achter het referendum hebben geschaard, is onbekend. De studenten houden een foutmarge aan, omdat de kans groot is dat niet alle handtekeningen worden goedgekeurd door de Kiesraad. Hoe groot die marge is, willen de studenten niet zeggen.
Een steekproef bij het Oekraïne-referendum wees uit dat 10 procent van de door GeenPeil verzamelde handtekeningen ongeldig was. De Kiesraad maakt op 1 november bekend of er genoeg geldige handtekeningen zijn verzameld en het referendum dus doorgaat.
Raadgevend
Als er voldoende geldige handtekeningen zijn, wordt het referendum hoogstwaarschijnlijk samen met de gemeenteraadsverkiezingen van 2018 gehouden. Dat maakt de kans groot dat de opkomstdrempel van 30 procent wordt gehaald. Als er minder dan 30 procent komt opdagen, is het referendum ongeldig.
Wanneer meer dan 30 procent komt opdagen, moet het parlement zich opnieuw over de aftapwet buigen. Maar het blijft een raadgevend referendum; de uitslag kan worden genegeerd.
Meer bevoegdheden
De aftapwet zorgt ervoor dat inlichtingendiensten AIVD en MIVD meer bevoegdheden krijgen. Op dit moment mogen ze alleen heel gericht internetverkeer tappen, als ze weten welke verbinding ze willen aftappen. Vanaf 1 januari mogen ze ook in grotere hoeveelheden internetverkeer rondneuzen, op zoek naar verdachte patronen.
Verzamelde gegevens mogen drie jaar bewaard blijven. Ook mogen de gegevens met buitenlandse inlichtingendiensten gedeeld worden, al moeten daar waar mogelijk gegevens van Nederlanders worden uitgefilterd.
Ook mogen de diensten op grotere schaal hacken. Als een doelwit van de geheime dienst zichzelf zo goed beveiligt dat hij niet kan worden gehackt, mogen ook mensen in zijn omgeving worden gekraakt.
Volgens het kabinet zijn die bevoegdheden nodig om de inlichtingendiensten hun werk te laten doen in het digitale tijdperk. Burgerrechtenorganisaties, privacy-experts en onder meer de Raad van State, de Nederlandse Vereniging van Journalisten en het College voor de Rechten van de Mens uitten kritiek.
Politieke gevolgen
Het nieuwe kabinet wil de referendumwet overigens afschaffen. Het is niet duidelijk wat dat betekent voor het nieuwe referendum. Volgens de Kiesraad kan het referendum niet doorgaan als het kabinet met een spoedwet besluit om de referendumwet af te schaffen.
Maar volgens staatsrechtdeskundige Wim Voermans gaat het referendum sowieso door. "Als er genoeg geldige handtekeningen zijn, gaat het referendum hoe dan ook door", zegt hij. Het referendum is namelijk al ingediend toen de referendumwet nog geldig was. "Het is net als voetbal: als de regels veranderen, gebeurt dat ook niet met terugwerkende kracht."
