Nobelprijs voor de Vrede naar organisatie voor nucleaire ontwapening ICAN

De Nobelprijs voor de Vrede gaat dit jaar naar de Internationale Campagne voor Afschaffing van Nucleaire wapens, ICAN.

Deze vanuit Genève opererende groep vraagt aandacht voor de catastrofale gevolgen van het gebruik van nucleaire wapens en zet zich in voor een verdrag waarin dit soort wapens wordt verboden, zei de voorzitter van het Noorse Nobelprijscomité.

Ze wees er ook op dat de kans op het gebruik van nucleaire wapens op dit moment groter is dan hij lange tijd is geweest. Sommige landen moderniseren hun kernwapenarsenaal, anderen doen hun best om een kernmacht te worden, zoals Noord-Korea, zei ze.

Nederlandse tak

ICAN heeft ook een Nederlandse tak, de vredesbeweging PAX. PAX is mede-financierder van ICAN en heeft ook een vertegenwoordiger in het bestuur.

PAX-directeur Jan Gruiters zegt dat ICAN zo'n tien jaar geleden werd opgericht. Doel was het tot stand brengen van een internationaal verdrag dat het hebben van kernwapens verbiedt. Dat gebeurt door diplomaten, staten en organisaties als PAX samen te laten werken.

De inspanningen van ICAN hebben een verdrag opgeleverd dat sinds 20 september bij de Verenigde Naties ligt. Meer dan vijftig landen hebben hun handtekening inmiddels gezet. Zodra de parlementen het hebben goedgekeurd, treedt het in werking. Dat betekent dat die landen geen kernwapens meer mogen hebben en ook geen transporten meer mogen toestaan. Volgens Gruiters houdt het ook in dat banken in die vijftig landen geen geld meer mogen steken in de productie van kernwapens

"Daarmee zijn de kernwapens nog niet de wereld uit", zegt Gruiters. "Maar de druk op landen die kernwapens bezitten, wordt natuurlijk wel veel groter. Ze komen in een kwaad daglicht te staan en dat is heel goed."

Regeerakkoord

Gruiters ziet de toekenning van de Nobelprijs ook als een oproep aan Nederland. "Ik ben eigenlijk heel benieuwd of er in het regeerakkoord straks iets opgenomen is over dit verdrag. Het lijkt me toch dat dit eigenlijk heel vanzelfsprekend moet zijn." In Nederland liggen vrijwel zeker ook kernwapens opgeslagen: op de luchtmachtbasis Volkel. Nederland heeft het verdrag dan ook nog niet ondertekend.

"Nederland vraagt zich af of dit verdrag de goede route is", zegt Gruiters. "Ik zou zeggen, laten we dit nu eens proberen. Het heeft heel veel steun van heel veel landen en nu ook een prijs."

Genomineerden

Dit jaar waren 215 personen en 103 organisaties genomineerd voor de Nobelprijs voor de Vrede. Hun namen zijn niet bekendgemaakt. Onder meer de Iraanse minister van Buitenlandse Zaken Mohammad Javid Zarif en EU-buitenlandcommissaris Frederica Mogherini werden tot de kanshebbers gerekend, voor hun bijdrage aan het akkoord over het Iraanse atoomprogramma.

Ook de Syrische Witte Helmen werden kansen toegedicht voor hun humanitaire hulp aan oorlogsslachtoffers in Syrië.