Gemeenten willen hun aandelen in Eneco verzilveren. Hoe erg is dat?
Eneco is het laatste grote energiebedrijf in Nederlandse handen; in gemeentelijke handen, om precies te zijn. Essent is Duits en Nuon is Zweeds, maar Eneco is nog Hollands.
De drie gemeentelijke nutsbedrijven van Rotterdam, Den Haag en Dordrecht sloegen de handen ineen en richtten Eneco op, dat staat voor 'Energie en Communicatie'. De drie zijn ook grootaandeelhouder, naast nog 50 gemeenten met een klein belang.
Wij zijn gemeenten en geen beleggers.
Begin dit jaar is de distributie van stroom (Stedin) en de productie en verkoop (Eneco) gedwongen uit elkaar gehaald. Dat vloeide voort uit de splitsingswet. Eneco is nu een puur commercieel bedrijf met 3500 medewerkers en actief in vijf landen. "In zo'n bedrijf hebben gemeenten niks meer te zoeken", zegt wethouder Adriaan Visser van Rotterdam.
Hij is voorzitter van de aandeelhouderscommissie die nu onderzoek doet naar verkoop van de belangen van 53 gemeenten in het energiebedrijf. Volgens hem lopen de gemeenten risico bij de buitenlandse avonturen van Eneco en kunnen ze ook niet meer op verzoek investeren. "Wij zijn gemeenten en geen beleggers", zegt hij resoluut.
Miljoenendans
De verkoop van Eneco gaat om veel geld. Volgens schattingen ligt de waarde van het bedrijf ergens tussen 2,5 miljard en 4 miljard euro. Voor Rotterdam zou verkoop een vette buit betekenen: minstens een kleine miljard euro vloeit dan naar de gemeentekas. Want Rotterdam heeft 31,7 procent van de aandelen. Den Haag en Dordrecht hebben er minder, maar nog steeds een lucratieve hoeveelheid: respectievelijk 16,6 procent en 9,1 procent.
De meeste colleges van de Eneco-gemeenten willen hun aandelen wel van de hand doen. Maar ook de gemeenteraden moet nog om advies gevraagd worden. En dat kan nog een lastige horde worden. In Den Haag is er nog geen meerderheid voor verkoop; coalitiepartij PvdA verzet zich ertegen. Van de PVV-fractie is nog niet duidelijk of ze voor of tegen zijn.
Duurzaamheid
Eneco is naast een commercieel bedrijf ook een bedrijf met een heel duurzaam imago. Het bedrijf heeft zich de afgelopen jaren koploper getoond in het bouwen van windparken en leggen van zonnepanelen. Daarnaast heeft het bedrijf ook veel lokale initiatieven gesteund.
Volgens Siward Zomer van de branchevereniging van energiecoöperaties, ODE Decentraal, zijn veel van deze projecten van start gegaan doordat Eneco niet alleen naar het rendement keek, maar ook naar de duurzaamheid van het lokaal opwekken van stroom. "Ik ben bang dat een groot internationaal bedrijf alleen de krenten uit de pap zal pikken en veel goede initiatieven niet direct zal oppikken."
Daarnaast vindt Zomer dat het juist nu aankomt op consumenten en gemeenten om de overgang naar duurzame energie naar een hoger plan te tillen. Hij zou liever zien dat die gemeenten hun belang houden en zo hun invloed op Eneco aanwenden om de transitie sneller te laten verlopen. En mochten ze toch tot verkoop overgaan, dan wil hij met andere Europese energiecoöperaties nog wel proberen een serieus bod te doen. "Onderschat ons niet", is zijn boodschap.
'Geen keiharde garanties'
De duurzame ambities van Eneco zijn de kroonjuwelen van het bedrijf, vindt Willem Hofman van de centrale ondernemingsraad. Hij begrijpt dat een aantal gemeenten hun aandeel willen verzilveren. Maar hij wil wel keiharde garanties van gemeenten dat de volgende eigenaar geen durfinvesteerder is, maar een bedrijf dat de duurzame strategie van Eneco verder gaat uitbouwen. Verder wil hij dat er geen banen verdwijnen.
De Rotterdamse wethouder Visser van de aandeelhouderscommissie zegt dat hij er alles aan zal doen om Eneco in goede handen te krijgen. Maar keiharde garanties kan hij niet geven.
Geld
De belangen zijn groot. Het draait om miljarden aan publiek geld en de overgang naar duurzame energie om klimaatverandering tegen te gaan. Maar volgens Machiel Mulder, hoogleraar energiemarkten aan de Rijksuniversiteit Groningen, draait het ook om emotie.
"Het gaat om een primaire levensbehoefte, energie, en om een goedlopend Nederlands bedrijf met een groen imago. Maar de verduurzaming van Nederland hangt niet af van de toekomst van één bedrijf." Mulder zegt dat de juiste regelgeving en subsidies veel belangrijker zijn. Bovendien vraagt de markt op dit moment om duurzame energie en niet om gas- of kolencentrales. Daarom snapt Mulder ook wel dat de gemeenten er nu vanaf willen.
Daarnaast is het financiële belang niet onbelangrijk. De gemeentelijke kassen kunnen het geld dat de verkoop oplevert heel goed gebruiken. Er zijn zelfs al plannen. Rotterdam overweegt het geld, minstens 800 miljoen, in een fonds te stoppen voor grote projecten, zoals de aanleg van een metrolijn, de bouw van een brug, of het opknappen van schoolgebouwen.
Lastig
Vanavond om half acht praat de gemeenteraad van Den Haag over verkoop van Eneco. De kans is groot dat de raad de verkoop zal proberen te dwarsbomen. Dat maakt het voor de aandeelhouders lastiger om met een substantieel deel van de aandelen richting een verkoper te gaan.
Uiteindelijk zal pas na 31 oktober duidelijk worden hoeveel gemeenten hun aandeel kwijt willen. En ook daarna zijn er nog twee opties. Een veiling brengt het meeste op, of een beursgang. Dat laatste ziet ook het bedrijf zelf wel zitten, bleek uit een eerdere brief aan de aandeelhouders. Verder houdt de directie van Eneco zich stil en wil op dit moment niet reageren.