Drijvend tankstation moet zeescheepvaart schoner maken

• Rob Koster

  Economieverslaggever

Shell heeft in Rotterdam een groot LNG-bunkerschip gedoopt. Het bedrijf wil hiermee reders over de streep trekken om over te stappen van vieze stookolie op het veel schonere vloeibare gas. "Het is baanbrekend en de start van een hele nieuwe wereld op brandstofgebied voor schepen", zegt Cees Boon van het havenbedrijf Rotterdam.

Het aantal schepen dat op vloeibaar gas vaart, neemt jaarlijks met een kleine 25 procent toe. Er varen nu meer dan honderd vrachtschepen op LNG en op dit moment worden er ook nog een kleine honderd gebouwd op verschillende scheepswerven. Toch is dit nog maar een klein percentage van de zeescheepvaart.

Voor LNG-schepen geldt hetzelfde als voor elektrische auto's: ze worden pas aantrekkelijk als er snel en efficiënt getankt kan worden. De zeescheepvaart heeft nog een paar jaar om maatregelen te nemen om de uitstoot van schadelijke stoffen fors terug te dringen.

Strengere regels

Op dit moment varen ruim 50.000 grote vrachtschepen voor het grootste deel op stookolie met een hoog zwavelgehalte van 4,5 procent. Dat gehalte moet in 2020 in verband met nieuwe, strengere regels teruggebracht zijn tot 0,5 procent. "Dat betekent dat reders de komende twee jaar een beslissing moeten nemen over het soort brandstof dat ze willen gebruiken in de toekomst", zegt Lauran Wetemans, directeur LNG van Shell.

Zwavel leidt tot ernstige luchtverontreiniging en gezondheidsproblemen. Sinds twee jaar gelden daarom langs de Nederlandse kust en andere kwetsbare gebieden zoals Scandinavië en bepaalde kuststroken in de Verenigde Staten nog strengere regels. Daar mag de brandstof nog maar 0,1 procent zwavel bevatten. Waar de grote containerschepen, bulkcarriers en tankschepen nu op de oceaan nog op de meest vervuilende stookolie kunnen varen, mag dat over een paar jaar dus niet meer.

Vieze stookolie

LNG (liquid natural gas, vloeibaar aardgas) is nu vooral populair in de kustvaart. Voor schepen die een groot deel van hun tijd in de zones varen waar de strengste eisen gelden is het nu al een aantrekkelijke brandstof. De vraag is wat de grote reders als het Deense Maersk gaan doen met de heel grote schepen die bijvoorbeeld tussen Rotterdam en Shanghai varen.

Die schepen varen nu vaak op diesel de Nieuwe Waterweg af maar zodra ze uit de kust op de oceaan varen schakelt de motor over op de goedkope vieze stookolie. Reders moeten op korte termijn kiezen tussen 'schonere' fossiele brandstof als diesel, LNG, of zogenoemde scrubbers. Dat zijn een soort roetfilters die de uitgestoten zwaveldeeltjes afvangen. Overigens zijn de meeste LNG-scheepsmotoren hybride en kunnen ze vaak ook op diesel varen als dat nodig is.

Shell is marktleider op de LNG-markt en investeert fors in voorzieningen om schepen van LNG te kunnen voorzien. Het past in de visie van de multinational dat gas (LNG is gas dat zover afgekoeld wordt dat het vloeibaar wordt) de energie van de komende decennia is.

Gas moet volgens Shell de wereld van voldoende energie voorzien in de overgang van kolen en olie naar echt schone energie uit bijvoorbeeld zon en wind. Het bedrijf heeft daarom BG overgenomen en een aantal andere bedrijfsonderdelen verkocht. Shell heeft er dus ook belang bij dat reders hun nieuwe schepen op LNG gaan laten varen.

Commercieel aantrekkelijk

Voor de reders is het van belang te weten wat de brandstofprijzen zijn om uit te rekenen welke optie commercieel het aantrekkelijkst is. Omdat een schip tussen de twintig en de dertig jaar meegaat, is het heel lastig om zo ver vooruit te kijken. Shell probeert reders nu over de streep te trekken."We maken daarin ook langetermijnprijsafspraken, maar natuurlijk niet voor dertig jaar", zegt Lauran Wetemans van Shell.

Weliswaar gaat met de overgang van stookolie naar LNG ook de CO2-uitstoot omlaag, maar die blijft substantieel. De regels voor de scheepvaart komen van de IMO, de maritieme organisatie van de VN. Ingrepen van het IMO moeten min of meer wereldwijd op draagvlak kunnen rekenen. De scheepvaart is net als de luchtvaart niet gebonden aan het akkoord van Parijs. Maar de IMO wil ook dat de CO2-uitstoot omlaaggaat en dat schepen zuiniger worden.

Lagere havengelden

Daarmee wordt LNG in de komende jaren waarschijnlijk steeds aantrekkelijker. Er wordt weliswaar geëxperimenteerd met elektrische schepen en schepen die varen op waterstof, maar voor grote schepen (evenmin als voor vliegtuigen) is er nog geen CO2-vrije oplossing. "De weg is ingezet maar we zijn er nog lang niet", zegt Cees Boon van het havenbedrijf Rotterdam.

Ondertussen probeert Rotterdam LNG aantrekkelijk te maken met voorzieningen in de haven om het vloeibare gas te tanken en lagere havengelden voor schone schepen. Het havenbedrijf heeft ook opdracht gegeven om de sleephopperzuiger die de diepte van de haven op peil moet houden te vervangen door een LNG-schip.

Het baggervaartuig wordt op dit moment in delen gebouwd op de scheepswerf van Barkmeijer in het Friese Stroobos. De werf heeft al twee vervolgopdrachten in de wacht gesleept en verwacht er nog meer. Zo'n zeventig mensen werken aan het baggervaartuig dat eind dit jaar in Delfzijl wordt afgebouwd.