Cariben nu een tropisch paradijs, straks een onbewoonbaar moeras?

• Iris de Graaf

  redacteur Buitenland

Dit is het beeld dat we van de Caribische eilanden hebben: blauwe zee, witte stranden. Maar zo vredig als de zee er hierboven uitziet, is hij helemaal niet. Dat hebben we de afgelopen weken bij het overtrekken van diverse orkanen wel gezien.

Sterker nog: meteorologen waarschuwen dat, als de stijging van de zeespiegel in het huidige tempo doorzet, de eilanden in de loop van deze eeuw een stuk minder interessant kunnen worden voor toeristen. Sommige eilanden worden dan zelfs onbewoonbaar.

"Er zijn twee scenario's over de stijging van de zeespiegel", zegt Kuipers Munneke. "Het eerste is dat waarin het klimaatakkoord van Parijs wordt nageleefd en er een snelle beperking van broeikasuitstoot volgt. Dan stijgt de temperatuur met maximaal 2 graden. De optimistische schatting is dan dat de zeespiegel rond het jaar 2100 met 30 tot 50 centimeter is gestegen."

Gaan we uit van een scenario waarin de opwarming van de aarde ongeremd doorgaat, dan ziet het er minder rooskleurig uit. "Schattingen gaan dan uit van 60 centimeter tot zelfs een meter stijging van de zeespiegel."

Natte voeten

Wat gaan de eilanden daar van merken? Kuipers Munneke: "Als er een storm of orkaan overtrekt als de zeespiegel hoger is, dan kan het water veel verder landinwaarts reiken. Grote delen van een laaggelegen eiland komen dan onder water te staan. Daardoor worden kleine, dichtbebouwde gebieden minder bewoonbaar."

Niet alle Caribische eilanden zullen even hard worden getroffen. Het kwetsbaarst zijn eilanden als de Bahama's of Bonaire, die geheel of gedeeltelijk gebouwd zijn op koraalriffen. Die eilanden steken maar een klein stukje boven de zeespiegel uit.

"Eilanden als Saba of Sint-Eustatius hebben minder te vrezen", zegt Kuipers Munneke. "Die zijn gebouwd op vulkanen en liggen daardoor wat hoger." Ook Sint-Maarten is iets hoger gelegen en loopt daardoor minder risico op overstromingen.

Een ramp op Curaçao

En hoe zit het met Curaçao, de favoriete vakantiebestemming van veel Nederlanders? Dat eiland komt er volgens de meeste onderzoeken relatief goed vanaf, voorspelt Albert Martis, directeur van de Meteorologische Dienst.

Toch zal er bij een verdere stijging van de zeespiegel flink wat veranderen op het eiland de komende honderd jaar. Van een vliegveld dat onder water ligt tot stranden die er niet meer zullen zijn.

Correspondent Dick Drayer zocht uit wat de stijging precies betekent voor Curaçao:

Maar de stijging van de zeespiegel is zeker niet alleen voor Curaçao een probleem. Voor bijna alle eilanden in de Cariben is de kust van enorm belang. Havana in Cuba, Port-au-Prince in Haïti, Santo Domingo in de Dominicaanse republiek; bijna alle grote steden in het gebied liggen op minder dan één kilometer van de kust.

Zo'n 70 procent van de inwoners van de Cariben woont langs de kustlijn. En, ook belangrijk, de kust is onmisbaar voor het toerisme, in veel landen de motor van de economie.

Onomkeerbaar

Wat valt eraan te doen? Een hoop, maar dat vergt wel een lange adem. Natuurlijk hangt de stijging van de zeespiegel af van hoe sterk de temperatuur de komende decennia toeneemt. En dat hangt weer af van vervuiling. "Maar ophouden zal de stijging niet", zegt Kuipers Munneke. "Zelfs als mensen compleet stoppen met CO2 uitstoten, blijft het zeewater nog tientallen jaren stijgen."

Het beste wat de eilanden daarom kunnen doen, is goed voorbereid zijn, stelt Ulric Trotz, adjunct-directeur van het Caribbean Community Climate Change Center in de Amerikaanse pers. "Als al onze modellen correct zijn, zal over vijftig jaar het hele Caribische landschap veranderd zijn." Daar moet de bevolking alvast rekening mee gaan houden.

"Om slim in te spelen op die veranderingen kunnen de eilanden baggeren en zand opspuiten om de stranden te verstevigen en minder kwetsbaar te maken voor het stijgen van de zeespiegel", oppert Kuipers Munneke. "Dat doen we in Nederland ook met permanente kustversteviging."

"Helaas blijft de stijging van de zeespiegel, hoe geleidelijk ook, wel een onomkeerbaar proces."