Druk om Koerdisch referendum af te blazen neemt toe

Bijna elke dag verandert het verhaal: dan weer gaat het onafhankelijkheidsreferendum in de autonome Koerdische regio in Noord-Irak 'zeker door' en dan weer 'misschien niet'. Tegelijkertijd wordt er op de achtergrond flinke druk op de Koerdische regering uitgeoefend om het referendum de nek om te draaien.

"Natuurlijk ga ik voor onafhankelijkheid stemmen", zegt de Nederlands-Koerdische filmmaakster Beri Shalmashi in het radioprogramma Met het Oog op Morgen. "Voor mij en voor veel Koerden in het buitenland gaat het om idealen. Het is een gebaar om aan te geven dat volledige zeggenschap over de eigen richting wenselijk is."

Het referendum werd deze zomer afgekondigd voor 25 september, aanstaande maandag. Iraaks-Koerdistan is een autonome regio die officieel onder Irak valt. De centrale regering in Bagdad ziet onafhankelijkheid niet zitten, en dat geldt ook voor buurlanden Turkije en Iran, de VS en de VN.

Verzet

"De buurlanden zijn erg bezorgd over een Koerdische staat omdat zij zelf ook Koerdische minderheden hebben. Bovendien zou het Irak uit elkaar doen vallen en is de strijd tegen IS nog niet voorbij. Het verzet komt dus van alle kanten", legt Judit Neurink, journalist in Erbil, uit in Met het Oog op Morgen.

Achter de schermen wordt daarom onder auspiciën van de VN gesproken met de regeringen in Erbil en Bagdad om te zorgen dat er voor maandag een oplossing komt. "Iedereen wil een referendum voorkomen omdat het zou kunnen leiden tot geweld. Iran, Irak en Turkije hebben al gezegd dat ze wellicht militair ingrijpen als het referendum wel doorgaat. Het zou ook tot ernstige economische problemen kunnen leiden want de grenzen met Turkije en Iran zullen dichtgaan en daar komt al het voedsel vandaan."

Shalmashi was onlangs nog in Erbil, waar ze grote betogingen zag om het referendum te steunen. "Als ik zeker had geweten dat het door zou gaan, was ik daar gebleven. Maar dan zou mijn hart breken als het niet door zou gaan. De ene dag voelt het alsof het gaat gebeuren, de andere dag komt er weer iets tussen. Maar op dit moment denk ik dat het wel doorgaat."

De filmmaakster kent maar weinig mensen die tegen onafhankelijkheid zouden stemmen: "Die zijn dan ook met aanzienlijk minder. Het zorgt wel voor een interessante dialoog: want waarom zou je in godsnaam nee zeggen tegen een vrij Koerdistan? Misschien vanwege het militair ingrijpen, maar dan zeggen wij: slechter dan nu of de afgelopen honderd jaar wordt het toch niet."