Vluchten via Zwarte Zee naar Roemenië: ‘De boot op of ik schiet je dood’

Toen Ahmed en zijn familieleden van boord werden gehaald door de Roemeense kustwacht, hadden ze drie dagen nauwelijks gegeten, gedronken en geslapen. De Zwarte Zee was woest, de golven hoog en het scheelde een paar keer weinig of de boot was gekapseisd. Op een paar sterke magen na, was iedereen ziek geworden. Aan boord waren 157 mensen uit Irak en Iran, overwegend Koerden. Er waren 56 kinderen bij.

Het was de vijfde boot in een maand tijd die vluchtelingen en migranten van Turkije naar Roemenië had gebracht, in totaal 500 mensen. Niet veel vergeleken met de aantallen die in de afgelopen jaren dagelijks de Middellandse Zee overstaken naar Italië en Griekenland. Maar voor Roemenië, het enige Balkanland dat tot nu toe wist te ontsnappen aan de vluchtelingencrisis, zijn het flinke aantallen.

Hulporganisaties signaleren een trend, een nieuwe migratieroute wellicht. Want nu Griekenland en Italië minder goed bereikbaar zijn als doel voor een overtocht, zijn smokkelaars alternatieven aan het onderzoeken.

"Dit is een poging van smokkelaars nieuwe manieren te vinden hun inkomsten veilig te stellen", zegt Mircea Mocanu, directeur van de Roemeense afdeling van de Internationale Organisatie voor Migratie. "Maar het is bloedlink", zegt hij. "Helaas zijn de omstandigheden op de Zwarte Zee erbarmelijk. Vooral in de wintermaanden is de zee wild en koud."

Mocanu is ervan overtuigd dat de Zwarte Zee-route niet van lange duur is. Behalve wind en kou is ook de geopolitieke situatie met aanwezigheid van Rusland, Oekraïne en de NAVO reden om deze zee te mijden, vertelt hij. "Toch houden we er rekening mee dat er meer pogingen gedaan zullen worden in de komende maanden."

De Roemeense autoriteiten hebben nu al moeite de 500 bootvluchtelingen onderdak te bieden. De Irakezen en Iraniërs die van de laatste boot kwamen, verblijven daarom in een klein hotel in een vervallen vakantiepark in het centrum van de kustplaats Constanta. Die opvang is geregeld door non-gouvernementele organisaties met financiële steun van de Europese Unie.

"De regering is totaal niet voorbereid", zegt Cosmin Barzan van hulporganisatie Civic Resource Center. "We zijn echt bang dat er meer boten gaan arriveren, dan is er geen adequate opvang voor die mensen."

Bestemming onbekend

Ahmed wist niet dat de vissersboot naar Roemenië ging. "Toen we gered werden zei de politie: je bent in Roemenië. Ik dacht, mijn god, waar ben ik beland?", vertelt hij, terwijl hij op zijn telefoon een filmpje laat zien van toen ze op zee voeren. Voor meerdere opvarenden was vooraf niet duidelijk wat de bestemming van de boot was. Sommigen dachten, of hoopten Italië, anderen gingen voor Frankrijk. De schipper en smokkelaars aan boord zwegen de hele reis.

De Roemeense kustwacht heeft laten weten dat er drie smokkelaars van de meest recente boot zijn gearresteerd, een Turk, een Irakees en een Iraniër. Hen wacht een proces in Roemenië.

Gemiddeld 3000 euro per persoon betaalden ze voor een enkeltje van Turkije naar Roemenië. Ahmed's familie bestaat uit twaalf leden, inclusief zijn oude moeder en de gezinnen van zijn broer en zus. Hij verkocht alles dat hij had in Suleimaniya, de stad in het Koerdische deel van Irak waar hij woonde. Het doel is het Verenigd Koninkrijk, maar hoe ze daar naartoe gaan weet hij nog niet.

Om in het Schengengebied te komen moeten de vluchtelingen en migranten eerst Hongarije zien binnen te komen. Ook het aantal illegale grensoverschrijdingen tussen Roemenië en Hongarije is in de afgelopen maanden flink gestegen. Hongarije heeft op de grens met buurland Servië al een dubbel hek neergezet, maar de Roemeense grens is lang en poreus.

Ahmed schudt zijn hoofd als hij terugdenkt aan Turkije. In Istanbul ontmoette hij een smokkelaar, die zei dat er een boot was. Hij had zijn hele familie gemobiliseerd om het erop te wagen, om naar Europa te trekken voor betere kansen in het leven.

"Het was niet meer veilig", zegt hij. "Er zijn zoveel rivaliserende groepen nu in mijn land. Ik kan niemand meer vertrouwen", aldus Ahmed, die zegt dat hij commando in het Irakese leger was tot vlak voor zijn vertrek.

"De smokkelaar had het over een boot van 35 meter, toen we aankwamen bleek die 12 meter. En er zaten dubbel zoveel mensen op." Toen hij ook nog zag hoe slecht de boot eraan toe was, wilde hij terug.

"Ik zei: we gaan niet. Dit is niks." Maar de smokkelaar had daar geen boodschap aan. In het bijzijn van zijn familie kreeg Ahmed een pistool tegen zijn hoofd. 'De boot op of ik schiet je dood', werd er gezegd.

Vakantiepark

Hij slaat zijn ogen naar beneden en zucht. "IS heeft me honderden keren geprobeerd te vermoorden. Nu wil ik naar Europa en krijg ik weer een geweer tegen mijn kop." Hij zegt dat hij zich maar stil hield en aan boord is gestapt.

Nu eet hij elke dag kip en patat in een leeg Roemeens vakantiepark. "Ik kan geen kip en patat meer zien", lacht hij. Hoewel hij niet van plan is in Roemenië te blijven, is het vakantiepark voorlopig wel even goed. "Het is hier veilig voor mijn familie, we zien later wel hoe we verder komen."