Schulden houden honderden vast in daklozenopvang

Het Leger des Heils heeft in de daklozenopvang 440 mensen die weer goed genoeg functioneren om daar weg te kunnen, maar daar niet in slagen vanwege allerlei financiële belemmeringen.

Dat heeft onder meer te maken met de ingewikkelde en langdurige procedures bij gemeenten en andere instellingen. Daardoor blijven wachtlijsten onnodig lang en lopen de maatschappelijke kosten voor bijvoorbeeld gemeenten op, staat in een rapport dat het Leger vandaag publiceert.

In het rapport zeggen begeleiders dat ze de kennis missen om de schuldenproblematiek van hun cliënten op te lossen. Zij zijn opgeleid als maatschappelijk werker, maar moeten in de praktijk in de weer met bewindvoerders, deurwaarders, de gemeentelijke sociale dienst, woningbouwcoöperaties en schuldhulpverlening.

Eén begeleider schat dat hij 40 tot 70 procent van de tijd die hij besteedt aan een dakloze, bezig is met diens financiën.

Identiteitskaart

Een vijfde van de daklozen kan de opvang niet uit vanwege geldproblemen. Voor een stabiel inkomen is een uitkering cruciaal. Maar daarvoor zijn identiteitspapieren en een bankrekening nodig en die heeft niet iedereen. “Een identiteitskaart kost 50 euro”, stelt een woordvoerder van het Leger des Heils. “Maar als je die 50 euro niet hebt, dan kan je dus ook de uitkering niet aanvragen.”

Als dat eenmaal is opgelost, kan het nog tien weken duren voordat het geld wordt uitbetaald. Dat gebeurt met terugwerkende kracht, maar alleen vanaf het moment van de aanvraag van de uitkering, niet vanaf het moment van instroom in de opvang. In de tussentijd zijn de vaak toch al aanwezige schulden nog verder opgelopen.

Andere hindernissen bij de uitstroom uit de daklozenopvang zijn het gebrek aan goedkope sociale huurwoningen en problemen met de schuldhulpverlening, die ertoe leiden dat 38 procent deze vorm van hulp überhaupt niet ontvangt.

Het Leger des Heils noemt ook een paar positieve uitzonderingen: de gemeente Almere bijvoorbeeld zorgt ervoor dat mensen in de opvang sneller een uitkering kunnen krijgen en in Rotterdam en Maastricht werken allerlei betrokken instanties goed samen.

Jongeren

Verschillende conclusies sluiten aan op die van de Nationale ombudsman, die vorig jaar concludeerde dat de overheid te veel uitgaat van de zelfredzaamheid van mensen. Daklozen kampen vaak met zoveel problemen tegelijk, dat zij niet passen in de hokjes waar de regelgeving van uitgaat.

Vooral dakloze jongeren dreigen tussen wal en schip te vallen, blijkt uit het rapport van het Leger des Heils. Dat is een relatief grote groep: iedere nacht brengen zo’n 9000 jongeren de nacht door op straat. Bij hen gaat de overheid er vanuit dat ze geen volledige uitkering of huursubsidie hoeven te ontvangen omdat hun ouders financieel kunnen bijdragen. Maar als die ouders dat niet doen, komen zij honderden euro’s per maand tekort, zelfs als zij gebruik maken van alle regelingen.