Puzzelstukjes over terrorisme worden in Nederland gedeeld
Informatie uit telefoontaps. Berichten op internet. Human intel. Reisbewegingen van verdachten. Allemaal puzzelstukjes die terreurbestrijders gebruiken om aanslagen te voorkomen. En de kans is groot dat zo'n puzzelstukje via Nederland bij de juiste persoon komt.
Op een geheime plek in Nederland komen elke dag dertig terrorisme-experts samen van de inlichtingendiensten uit alle 28 EU-landen, Noorwegen en Zwitserland. Ze wisselen tips en informatie uit, helpen bij lopende onderzoeken en kunnen terreurverdachten blijven volgen als die een landsgrens oversteken.
"Iedereen deelt wat binnen zijn wetgeving kan", legt AIVD-directeur Rob Bertholee uit. "Er wordt ruim gedeeld, omdat we hetzelfde belang hebben: het voorkomen van een aanslag."
De kiem van de samenwerking werd kort na de aanslagen van 11 september 2001 gelegd, toen Europese inlichtingendiensten nauwer gingen samenwerken. Toen Nederland in 2015 voorzitter was van de Europese Unie nam ons land het initiatief om ook dagelijks fysiek bij elkaar te komen.
"De samenwerking was goed, maar we wilden hem op een hoger plan brengen. Terrorisme kent geen grenzen. Terroristen communiceren steeds sneller en zitten in een netwerk. Als je dat wilt bestrijden, moet je er een netwerk tegenover zetten."
Het belang werd meteen duidelijk op de dag dat het voornemen bekend werd gemaakt: 13 november 2015. Die avond waren de aanslagen in Parijs. "Een wrange ironie", oordeelt Bertholee.
Het losse samenwerkingsverband werkt beter dan een centrale Europese inlichtingendienst zou doen, vermoedt Bertholee, omdat elk land de zeggenschap houdt over zijn eigen nationale veiligheid. "Als je zo'n dienst wil opzetten, dan moet je nogal wat wetgeving creëren. Een Europese dienst is niet de oplossing voor het probleem dat we vandaag en de komende jaren zien."
De korte lijntjes tussen experts binnen de Counter Terrorism Group en een databank met inlichtingen hebben hun waarde al bewezen. "Je kunt in één keer dertig landen bereiken en de denkkracht van alle diensten aanspreken", zegt Bertholee. "We zetten ons over het bijna natuurlijke wantrouwen van inlichtingen- en veiligheidsdiensten heen. Op ongekende wijze."
De werkwijze heeft zijn vruchten al afgeworpen, al kan Bertholee niet in detail treden. "Het is jammer dat ik niet op een specifieke casus kan ingaan, maar we bereiken er operationeel succes mee. We hebben aanslagen kunnen voorkomen."
