Toeristen uit Golfstaten ontdekken Bosnië en Herzegovina - en blijven

In Sarajevo gaat het iedere zomer beter dan de zomer ervoor. De toeristen komen nu, twintig jaar na het einde van de Bosnische burgeroorlog, uit de hele wereld. Maar de toeristen uit rijke Golfstaten vallen het meest op in het straatbeeld van de hoofdstad.

"Ik kom graag in Bosnië, omdat het weer een stuk aangenamer is dan in mijn land", zegt Fahad Boodai (38) uit Saudi-Arabië. Daar stijgt het kwik in de zomer naar 50 graden. In Bosnië kan het ook heet worden, maar koelt het tenminste af in de avond.

Mohammed Alshaqfa (19) is de oudste zoon in een gezin met vijf kinderen uit de Verenigde Arabische Emiraten. Met zijn allen wandelen ze door Vrelo Bosne, een groot stadspark aan de rand van Sarajevo. Ze picknicken aan de rivier de Bosna en eten een ijsje bij het café.

De familie is voor het eerst op vakantie in Bosnië. "Naar Bosnië gaan is een nieuwe trend in ons land", zegt Alshaqfa. Ze komen niet alleen voor het aangename klimaat, ook de natuur is een trekker. Want zo veel groen hebben ze thuis niet.

Maar er is een nog belangrijker reden, zegt hij. "Je hebt hier veel moslims. Er zijn moskeeën en halal eten, dat is prettig voor ons. We voelen ons hier meer welkom dan in West-Europese landen."

Van nog geen duizend in 2010, groeide het aantal Golf-toeristen tot meer dan 60.000 dit jaar. Er waren al dagelijkse vluchten van Dubai naar Sarajevo, nu heeft Bosnië ook het visumbeleid voor Arabische landen versoepeld.

In de oude Ottomaanse binnenstad, Bascarsija, lopen Arabische vrouwen in boerka's tussen toeristen uit andere landen. Hoewel een groot deel van de Bosniërs in Sarajevo moslim is, waren ze niet gewend aan zo veel gesluierde vrouwen.

De meeste Arabische vakantiegangers verblijven in luxe hotels en appartementen in Ilidza, een voorstad van Sarajevo. Hotels en restaurants daar hebben hun uithangborden en menukaarten aangepast aan de klandizie. Arabische teksten staan ook op reclameborden voor vastgoed langs de weg.

De Arabieren komen namelijk niet alleen voor vakantie. Naar schatting een kwart van hen koopt ook een stuk land of een huis. Om als buitenlander land te mogen kopen, moet je eerst een bedrijf in Bosnië beginnen. Veel Arabieren openen vastgoedkantoortjes, bouwen appartementencomplexen of grote ommuurde villaresorts. De appartementen verkopen ze aan andere Arabieren.

Een van de grootste projecten, Buroj Ozone, wordt momenteel door een ontwikkelaar uit Dubai op de berg Bjelasnica gebouwd, op tien minuten rijden van Sarajevo. Er komen 2000 villa's, 60 hotels, 170 appartementencomplexen, winkelcentra, een kunstmatig meer en een ziekenhuis.

Toen zichtbaar werd hoe enorm het resort gaat worden, kwam er protest uit de Bosnische samenleving. Het ommuurde resort is exclusief voor Arabieren. Bosniërs mogen er alleen komen als ze er als personeel werken.

Aan de ene kant zien de Bosniërs wel nieuwe economische perspectieven in de Arabische investeringen. Maar ook steeds meer mensen uiten hun bezorgdheid. Hoogleraar Arabische Studies Esad Durakovic schreef er een kritisch opiniestuk over in een lokale krant.

"Velen met mij vinden dat het een soort invasie is", zegt hij vanuit zijn werkkamer op de universiteit van Sarajevo. Hij is bezorgd over de toekomst van Bosnië en Herzegovina. "Dit is geen toerisme meer, het is aankoop van land dat voorgoed eigendom blijft van burgers uit andere landen", zegt hij.

Conservatieve islam

Hij is ook bang dat het op lange termijn de fragiele verhoudingen tussen de verschillende etnische groepen kan verstoren. In Bosnië wonen Bosnische moslims (Bosniakken), Bosnische Serviërs (meestal orthodox-christelijk) en Bosnische Kroaten (katholiek) naast elkaar.

Hij erkent de vrees dat er met die Arabieren ook een conservatievere vorm van islam mee komt. "Ik zie dit als een slechte investering in de toekomst van onze kinderen. Omdat het mogelijk kan leiden tot radicalisering van Bosniakken", zegt hij.

Bosnische moslims hebben een andere geloofsbeleving dan moslims uit deze Arabische landen, legt hij uit. "Wij zijn moslims, net als Arabieren. Maar we hebben heel verschillende mentaliteit en tradities." Durakovic vindt dat er beter beleid moet komen om de verkoop van Bosnisch land binnen de perken te houden.

Tariq al-Khaja uit Dubai rookt een sigaret voor de ingang van zijn kantoor in Ilidza. Hier zitten de Arabische vastgoedbedrijfjes deur aan deur. Khaja verhuisde vier jaar geleden naar Bosnië met zijn familie en zijn bedrijf.

"Ik verkoop appartementen, land en villa's", zegt hij, terwijl hij zijn kantoor laat zien. Een muur is behangen met een panoramafoto van Dubai. Aan de andere kant hangt een kaart van Bosnië en boven het bureau foto's van Saudische sjeiks. Er staat ook een maquette van zijn meest recente bouwproject. "Deze appartementen zijn in de Arabische stijl", vertelt hij. "Dat is anders dan wat je in Europa ziet. Er zitten veel toiletten in, en grote ramen en hallen."

Khaja heeft vijf Bosniërs in dienst, en voor de bouw van zijn projecten gebruikt hij lokale bouwbedrijven. "Het is goed voor de Bosniërs", zegt hij. "Ze verdienen geld." Ook Mohammed en zijn familie uit de Emiraten zijn enthousiast geworden. Tijdens hun vakantie bezoeken ze een aantal vastgoedbemiddelaars.

"We denken erover een huis voor de familie te kopen", zegt hij. "En daarna kunnen we misschien een zaak beginnen. Want zoals je ziet, het toerisme groeit hier enorm."