Merkel nu ook op campagne. Worden Duitse verkiezingen nog spannend?
Nog zes weken en dan mogen de Duitsers naar de stembus om een nieuw parlement te kiezen. Tot nu toe verloopt de campagne erg rustig. Maar bondskanselier Merkel is dit weekend teruggekomen van vakantie en dat betekent dat de heisse - hete - fase van de campagne kan beginnen. Of dat ook gebeurt? Merkel heeft er baat bij om te voorkomen dat er een echte strijd ontbrandt.
Dit weekend hield Merkel haar eerste echte campagnespeech. Ze koos voor de aftrap de stad Dortmund, in de deelstaat Noordrijn-Westfalen. Het is de heimat van haar grootste tegenstander SPD, maar ook de deelstaat waar Merkels partij de CDU begin dit jaar een onverwachte overwinning haalde. Haar speech was, afgezien van enkele indirecte uithalen naar SPD-leider Schulz, Trump en de auto-industrie, ongevaarlijk voor de concurrentie.
Na afloop zegt de bondskanselier tegen een verslaggever: "Oh, ik ben helemaal vergeten te zeggen dat de verkiezingen nog niet gewonnen zijn en dat we alle stemmen nodig hebben". Het is tekenend voor de comfortabele positie waarin de CDU zit, of zich in ieder geval waant. De partij schommelt in de peilingen tussen 37 en 40 procent. Uit campagneposters spreekt een 'maakt u zich vooral niet te druk'-gevoel.
Kijkend naar de peilingen is de ontspannen sfeer begrijpelijk, want de sociaal-democraten van de SPD liggen zo'n 15 procentpunten achter. Even leek het erop dat de nieuwe leider Martin Schulz een geduchte tegenstander van Merkel kon gaan worden, maar van de aanvankelijke euforie is weinig over. In de peilingen is de partij terug op het niveau van voor de kortstondige 'Schulz-hype': rond de 23 procent.
Het weerhoudt Schulz er niet van om in hetzelfde slopende tempo door te gaan met zijn campagne. In tegenstelling tot Merkel trekt de SPD-leider al maanden door het land om zijn campagneboodschap te verkondigen. Vaak met wel drie of vier afspraken per dag, veelal op locatie bij de mensen die hij van een SPD-stem wil overtuigen; in de staalfabriek, de visrokerij of op een barbecue in een volkstuinencomplex.
Verwoed probeert Schulz thema's aan te snijden die tot een confrontatie met Merkel kunnen leiden, maar niks slaat echt aan. De thema's worden of door Merkel gekaapt en in de kiem gesmoord (zoals de discussie over het homohuwelijk) of Schulz komt er uiteindelijk zelf niet goed vanaf.
Wal en schip
Zo beschuldigde hij Merkel ervan dat ze "een aanslag op de democratie" pleegt doordat ze discussies vaak ontloopt of negeert. Daarop kreeg vooral Schulz de kritiek dat hij de situatie overdreef. Ook probeerde hij het thema vluchtelingen naar zich toe te trekken door te waarschuwen voor een herhaling van 2015, toen er 890.000 vluchtelingen naar Duitsland kwamen. De CDU weerkaatste simpelweg door te zeggen dat SPD toen ook in de regering zat en met alle besluiten heeft ingestemd.
Feit is dat de SPD in deze campagne tussen wal en schip dreigt te raken. Merkel gaat de confrontatie uit de weg en negeert de aanvallen van Schulz meestal. Daarbij blijkt uit enquêtes ook nog eens dat het merendeel van de Duitsers niet zit te wachten op een nieuwe coalitie van CDU en SPD.
Dus wordt er vooral met spanning uitgekeken naar wie de derde grootste partij gaat worden. De AfD, Die Linke, de FDP en Die Grünen schommelen allemaal rond de acht procent. Die laatste twee worden genoemd als mogelijke nieuwe coalitiepartner. Allebei hebben ze maar een paar procentpunten meer nodig om samen met de CDU een meerderheid te halen.
Welke richting?
Weekblad Die Zeit noemt het "een strijd der kulturen". Het gaat erom in welke richting Duitsland zich de komende tijd gaat ontwikkelen, schrijven ze. "Wordt de republiek open en vriendelijk, ook voor vluchtelingen, of sluiten we ons af?", vraagt politiek analist Marc Brost zich af.
Ook Merkel lijkt zich te realiseren dat de race nog niet is gelopen. Een groot deel van de kiezers is nog zwevend en er kan nog van alles gebeuren, zoals een aanslag bijvoorbeeld. Ook de dreiging tussen Amerika en Noord-Korea zorgt voor onzekerheid die de zwevende kiezer een andere kant op kan laten zwiepen.
En dus trekt Merkel vanaf nu ook het land in. Tot 24 september staan er ruim 50 afspraken op haar campagne-agenda.